De helden van vóór Tiesto, Armin en Martin Garrix...

Dance uit de polder: die andere pioniers

Sinds de jaren negentig is Nederland een van de grootste exporteurs op het gebied van dance dankzij onder meer Tiesto, Armin van Buuren, Afrojack, Martin Garrix en eerder al 2 Unlimited, Vengaboys en talloze andere eurodance-acts. Wat minder mensen weten is dat wij Nederlanders al veel eerder actief zijn met elektronische muziek in de breedste zin van het woord. Wij nemen je mee terug in de tijd voor een reis langs de minder bekende hoogtepunten, freaky subgenres, opvallende acts en bijzondere eendagsvliegen uit onze dancehistorie...

De oervaders

Natuurlijk, lekker dansen was het niet eind jaren vijftig op de prehistorische synthesizerklanken van Tom Dissevelt en Dick Raaijmakers aka Kid Baltan ('Baltan' is een anagram van Natlab). De mannen waren beiden werkzaam bij Philips en experimenteerden er met de eerste synthesizers. Dat levert nu historisch interessante muziek op, maar Philips dacht daar toentertijd anders over. Zij vonden het gepruts en er werd geen tijd meer in gestoken.

Inmiddels is er een herwaardering voor de baanbrekende experimenten van Dissevelt en Raaijmakers. Daarom is er een overzichtswerk van hen, samen met werk van de componist Henk Badings verschenen. Op 'Popular Electronics. Early Dutch electronic music from Philips Research Laboratories, 1956-1963' vind je de allereerste experimenten met elektronische muziek door het trio uitgesmeerd over vier cd's met ook de nodige boekwerkjes erbij. Dat is andere koek dan de drops van Martin Garrix, maar zeer interessant wil je dieper duiken in de vroegste Nederlandse elektronische muziekgeschiedenis.

Disco op klompen

Het werk van Kid Baltan is enorm belangrijk geweest voor de ontwikkeling van elektronische muziek, maar de Nederlandse radioluisteraars en platenkopers luisterden in de jaren vijftig en zestig toch liever naar brave zanggroepjes, Elvis en The Beatles dan de vreemde kerels op hun nog vreemdere machines. En muziek waar je wel de heupen op los kon gooien kwam vooral uit de States in de vorm van soul en funkplaatjes van onder meer Motown en Stax of malle dansrages zoals de twist. Pas toen de disco halverwege de jaren zeventig uitgroeide tot een monstersucces, lieten de Nederlanders weer meer van zich horen.

Waar Amerikaanse disco vooral ingebed was op warme soulklanken en enorme strijkorkesten, daar was Europese en ook Nederlandse discomuziek straffer, kaler en dwingender (Moroder en Cerrone) of behoorlijk campy. Hoewel in de late jaren zeventig vooral Duitsland, Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië hofleveranciers waren in de hitlijsten en op de dansvloer, blies ons land ook een behoorlijk nootje mee. De combinatie van pop, schlager en disco van meidengroepje  Luv' (inclusief een slanke Patty Brard) sloeg op dit continent als een malle aan, maar ook op het vlak van wat meer credible dancemuziek  brokkelden Nederlanders wat in de pap.

Bad Bad Boy

Zo zijn er de behoorlijk cult discoplaten van Theo Vaness. De zanger was in de jaren zestig nog voorman van de beatgroep The Shoes, maar hij kwam in 1978 met zijn eerste disco-LP 'Back to Music'. Vooral de opvolger daarvan – 'Bad Bad Boy' (1979) – wordt inmiddels gezien als een minor classic. Disco had zijn wortels in de gay scene en dat was ook aan het album te merken met daarop tracks als 'As Long As It's Love' en 'I'm A Bad Bad Boy'. Theo was even een superster, met name in Frankrijk, en inmiddels is het vinyl veel gezocht bij verzamelaars. 

Ook in het uiterste zuiden van het land was de dansvloer niet veilig dankzij de Chaplin Band. Het collectief uit Maastricht had enkele Europese clubhits met 'Let's have A Party' en de 12"-versie van het Italiaanstalige 'Il Veliero', een zomerse discoversie van de Italiaanse zanger Lucio Battisti.

Groot in Italië

Meerdere Europese hits waren er voor Spargo, een licht als lucht discofunkgroepje met zanger Ellert Driessen en de Amerikaans-Nederlandse zangeres Lilian Day Jackson, dochter van de befaamde jazzdrummer Art Blakey. Debuutsingle 'You and me' (1980) bereikte niet alleen bij ons en de zuiderburen de #1-positie, ook in Italië stond het plaatje wekenlang bovenaan in de hitlijsten.  Ook 'One Night Affair', 'Just for you' en 'Hip hap hop' deden het erg goed in de charts, maar daarna was het snel gedaan met de blije discodeuntjes van de Amsterdamse band.

Cat Music was het team achter het hoogblonde duo Fantastique dat bestond uit Dick Dam en Astrid Leuwener dat hun grootste hit had met 'Mama Told Me' in 1982. Opvallend was hoe erg het nummer klonk als 'Funky Town' van Lipps. Inc, maar dat kon de pret niet bederven. Het even kitscherige als vrolijke discoplaatje werd een hit en in de decennia erna een cultklassieker met talloze remixen. 

Woodpeckers from Space

We schreven het al in een eerdere editie van dit magazine: in de Italo en aanverwante subgenres  deed ons land goed mee. Ook daar weer een aandeel van Cat Music dat verantwoordelijk was voor acts als Digital Emotion en Master Genius en het even wonderlijke als aanstekelijke 'Woodpeckers from Space' (1984) van Videokids met daarin Peter Slaghuis (1961-1991). En laat deze man een belangrijke rol gespeeld hebben in de Nederlandse dancescene van de late jaren tachtig en vroege jaren negentig...

Dat 'Woodpeckers' kan je nog gemakkelijk wegzetten als koddig gimmickplaatje dat meevaarde op de Italo-wave van midden jaren tachtig, maar de vroeg gestorven Slaghuis was ook verantwoordelijk voor een vroege remix die bekender werd dan het origineel. Zijn 'Long Dutch Mix' van 'I Can't Wait' van het Amerikaanse discofunkcombo Nu Shooz was een hit in de wereldwijde clubs. Nog legendarischer is Hithouse (letterlijke Engelse vertaling van Slaghuis, vat je 'm?), de house-act waarmee de Nederlander eind jaren tachtig een Britse top 10-hit scoorde: 'Jack To The Sound Of The Underground'. De acidtrack was voor een belangrijk deel opgebouwd uit een vocale sample die in de nineties nog beroemder werd dankzij 'No Good (Start the Dance)' van The Prodigy. 

Toen de jaren tachtig overgingen in de jaren negentig werd het steeds duidelijker dat we in ons landje erg goed zijn in het produceren van dance dat ook wereldwijd goed scoort. Eurodance kwam op en acts als 2 Unlimited, 2 Brothers on the 4th Floor en Twenty4Seven maakten hits aan de lopende band. Daarnaast werd de Dutch Dance steeds harder en sneller, de gabber stond aan de deur te kloppen en een zeer bijzondere track werd een enorme verrassingshit. 

'I'm Raving (O Si Nene)'

'James Brown is dead' – daar hebben we het over - is om vele redenen een bijzondere track. Het is ongetwijfeld nog steeds een van de hardste dancetracks die ooit op 1 stond in de Top 40, het behaalde zelfs de Billboard Top 100 en de houseplaat was de bron van vele persiflages. Het nummer over de dode Godfather of Soul - die ten tijde van de hit (1991) nog niet eens overleden was - is by far het bekendste werkje van L.A. Style, het Nederlandse duo dat bestond uit oud-dj en vj Wessel van Diepen (die later nog groter zou scoren met de Vengaboys) en Denzil Slamming (echte naam: Michiel van der Kuy) en maakte behoorlijk heftige rave/hardcore/house gelardeerd met niet al te diepgaande raps en af en toe damesvocalen.

Grote vraag in 1992 was echter: wat doe je na zo'n enorme hit als 'James Brown is dead'? Antwoord: maak gewoon nog een lekkere knaller. Die kwam er in de vorm van 'I'm Raving (O Si Nene)'. Het nummer was minder hard als de eersteling, maar klonk meer als de stadionhouse van het destijds intens populaire The KLF. Ook het begeleidende clipje haalde duidelijk inspiratie uit de video's van de eigenzinnige Britten.

'I'm Raving' werd een bescheiden hit, maar de twee opvolgende singles ('Balloony' en 'Got to move') flopten jammerlijk. Van Diepen ging aan de slag met de happy hardcore van Nakatomi, werk bij TMF en de wereldhit Vengaboys en Van der Kuy produceerde talloze dancetracks onder even zoveel aliassen.

Sinds die jaren negentig is het sowieso losgegaan met de Nederlandse dance in het buitenland, naast de genoemde eurodance-acts deden onder meer Jaydee, Speedy J, Doop, The Good Men en Atlantic Ocean midden jaren negentig vooral bij de Britten goede zaken. Het hek ging helemaal van de dam toen Tiesto, Armin van Buuren en Ferry Corsten met vele projecten hit an hit regen. Hun trance was rond de eeuwwisseling giga-huge en opende de deuren voor de recente generatie dj's en producers die momenteel miljoenen bij elkaar harken op planeet aarde. Nog steeds is Nederland een van de belangrijkste spelers en dat zal de komende jaren echt niet veranderen.

5 Nederclassics

Vijf supertoffe danceklassiekers uit het land van molens, graskaas en MDMA. Spaar ze nu allemaal...

Fox the Fox – Precious Little Diamond (1984)

Typische eighties discofunk waarmee ook de Time Bandits wel raad wisten. Het Groningse Fox the Fox had precies 1 hit met deze track dat Modern Talking inspireerde tot falsetto-zang en door The Weeknd is gesampled in zijn song 'Wanderlust'.

King Bee – Back by Dope Demand (1990)

Hiphouse werd het genoemd: hiphopbeats, raps en houseloops. Het Amsterdamse King Bee gooide een Herbie Hancock-sample in de mix en een klassieker werd geboren. Favoriet nummertje van Noel Gallagher!

Human Resource – Dominator (1991)

Vaak gesampled en nog vaker een dikke remix gehad: maar het origineel blijft toch het lekkerste. Armin van Buuren knalde er een paar jaar terug nog een behoorlijke remix in en Lady Gaga jatte stiekem dat beroemde kettingzaagloopje voor haar 'Bad Romance'.

Fierce Ruling Diva – Rubb it In (1992)

Een lekker basale rave-deun, een stem als een zwarte klok en presto: een klassieker was geboren. Volgens velen is het een typische iT of RoXY-track, maar de invloed op de dansvloer reikt veel verder dan deze iets te gemakkelijke stempel. Van de mannen achter de Party Animals: Flamman & Abraxas.

I-F - Space Invaders Are Smoking Grass (1998)

I-F - voluit Ferenc van der Sluis - is de man achter het legendarische 'Space Invaders Are Smoking Grass'. Is het minimal techno, neo-Italo, electroclash? Boeien, misschien wel een van de beste stukjes elektronische muziek ooit uit ons kikkerlandje. I-F is nog steeds actief met zijn label en eigen radioshows.