De echte DJ: Met uitsterven bedreigd?

Partyscene Redactie | 1 januari 2005
blogs

De echte DJ: Met uitsterven bedreigd?



In tegenstelling tot DJ's vandaag de dag, was het vroeger gebruikelijk om diverse stijlen door elkaar te draaien. In het genre althans. En die waren er niet veel. In de sixtees draaide je dan of rock of je draaide soul. Witte of zwarte muziek zogezegd. Stones of James Brown. De Doobie Brothers of de Johnsson Brothers. Discotheken had je toen nog niet (tenzij je een collectie platen had, dat noemde je dan een discotheek), maar dat werd dan gedraaid in de zogenaamde dancings.


Zo herinner ik me dat toen ik nog klein was, mijn tante op zaterdag ging dansen in dancing 'Het Spinnewiel'. Ook herinner ik me de aankondiging aan het einde van het hit-programma Toppop, dat de drive-in show in bijvoorbeeld Dancing Poppelepee te Abcoude of Dancing Het Klaverblad in Turnhout zou staan dat weekend. En vraag me niet waarom, maar de meeste dancings heetten Las Palmas. Ik heb dat altijd al een belachelijke naam gevonden en al helemaal op z'n plat-Rotterdams. Maar goed...


Lenco Draaitafel


De DJ in die tijd, en ook later toen het fenomeen Discotheek uit Amerika kwam overwaaien, draaide dus van alles door elkaar op z'n Lenco pick-ups en dat was ook precies wat het publiek wilde. Afwisseling, vooral veel afwisseling. Zeker toen het beat-mixen nog niet gangbaar was, lag het accent van een DJ's muzikale repertoire en zijn succes (voor zover je daar van kon spreken), in de timing. Het moment waarop je de ene plaat de andere plaat liet opvolgen.

En dan had je daar ook nog het fenomeen van de blokjes . Dit werd vooral populair begin jaren '80. Nog steeds was beat-mixen niet de norm, ook al deed Ben Liebrand nog zo zijn best met zijn 'In The Mix' . Nee, de gemiddelde dorps-dj draaide vooral in blokjes. dat wil zeggen dat je eerst een blokje draait van bijvoorbeeld disco, een blokje reggea en een blokje Top-40 om dan vervolgens weer van voren af aan te beginnen.


Ferry Maat


En natuurlijk werden de plaatjes netjes af- en aangekondigd middels platgetrapte Hilversum 3 cliche's en stoer aangezette DJ voice-overs. Vooral Ferry Maat van de Soul Show werd veelvuldig gekopieerd maar de meeste 'Las Palmas DJ's' kwamen niet verder dan een '...en dit was' of 'en dit is...', aangevuld met voor de helft onverstaanbare grappen en grollen en zogenoemde weetjes over een plaat en/of artiest, die ze al luisterend naar Veronica die middag, na-praatten.

Inmiddels was die nieuwe manier van DJ'en behoorlijk doorgebroken dankzij mensen als Ben Liebrand en Robin Albers . Maar ook door radioshows als 'and the beat goes on' van de KRO op zondagmiddag en zenders als Free Radio Rotterdam. De pratende DJ verloor de strijd en ging met z'n hoofdtelefoon-kabel tussen z'n benen richting exit. Stel je eens voor hoe dat vandaag de dag zou klinken, wanneer de Neanderthaler der DJ's de strijd overleefd zou hebben!

Benny:
'...ennnn jongens en meisjes, dat was een golden oldie van Todd Terry geproduceerd doorrrrr....Todd Terry! Jawel! Hij doet het allemaal zelf. Ik heb zelfs gehoord dat 'ie misschien opnieuw gereleased wordt op het geweldige Frrrreeeeezzzze label! Is dat niet zo...?
Miss Monica:
'...Jawel Bennyman! Maar let op; Er zijn verschillende versies in omloop, dus zorg dat je plaatselijke MP3 importeur de juiste versie op z'n server zet, anders ben je deeeee....
Publiek:
'...LLLLUUULLL!!!!!...'



Ben Liebrand


Als ik het zo terug lees, zou het misschien zo gek nog niet zijn om die papegaaien-periode terug te laten komen. Dat maakt die 'ik heb nog een ouwe bewezen koe liggen, en ik zal 'm gebruiken!' -dj's dan nog enigszins verteerbaar. Hoe kwam ik hier ook weer op? O, ja. Voor mij persoonlijk- en zovelen van mijn generatie, begon het allemaal met Ben Liebrand. Vandaag de dag heb ik nog heel wat cassettebandjes liggen van zijn nachtelijke 'in the mix' shows. Die werden door Veronica uitgezonden om 2 uur 's nachts. Na het doorworstelen van het 2 uur durende belspelletje 'de stemband' met Erik de Zwart en Peter (of heette 'ie nou Kees?) Schilperoort, begon zijn programma met een spannend intro en daar ging je dan; Koptelefoon op in bed, ogen dicht, al voorstellend dat je oud genoeg bent om zo'n discotheek eens van binnen te mogen aanschouwen.

Vervolgens ben ik me een beetje gaan verdiepen in dat hele beat-mixen, totdat ik zelf een dj-tje was en het in de praktijk kon brengen, jaren later. Ik heb toen ook wat research gedaan en zodoende stuitte ik op namen als Studio 54, Paradise Garage, The Loft en DJ Larry Levan. Paradise Garage resident Larry Levan wordt over het algemeen gezien als de Godfather of DJ's. Natuurlijk was hij een Beat Mixer, maar als je de legenden en verhalen, en soms ook mythen, over de man leest, kun je niet anders concluderen dat hij ook werkelijk de Godfather is. Of was, beter gezegd. Hij is in '92 overleden aan een hartkwaal. (En niet aan een OD zoals de mythe gaat.)


Larry Levan


Larry is mijn persoonlijke DJ-held. Let wel; DJ-held. Zijn levensstijl kan me gestolen worden. Op het laatst was hij zo verslaafd dat 'ie zowat z'n hele platencollectie verkocht, inclusief lackers, obscure classics en zijn eigen dubplates met remixen waar er maar een van geperst was. Maar op DJ-gebied was Larry da man. Larry rekende af met het motto: U vraagt, wij draaien. Hij was eigenwijs, vooruitstrevend, technisch oke en de ultieme sfeermaker. Timing was zijn belangrijkste troef. Ik zal je enkele voorbeelden noemen waarom ik 'm zo hoog heb zitten:

Als Larry Levan een plaat echt goed vond, deed 'ie er alles aan om iedereen er van te overtuigen dat dit ook werkelijk zo was. Dat is natuurlijk de essentie van de DJ. Zo draaide hij desbetreffende plaat desnoods 5 keer op een avond en menig hit werd zo gecreeerd. Soms leidde dit tot grote ergernis van publiek en PG eigenaar. Zo kon 'ie de dansvloer helemaal leeg draaien, maar daar maalde 'ie niet om. Het bekendste, en wellicht meest legendarische verhaal, was omtrent een dubplate van een zekere Pat Benatar. Een op dat moment obscuur zangeresje van 1.50 meter met een nog minder omvangrijke populariteit. Het plaatje, toen nog vaak in de vorm van een .45 rpm singletje werd op zo'n zaterdagavond tijdens peaktime voor het eerst gedraaid. Onze Larry had er waarschijnlijk echt naar toe geleefd. Het gevolg was dat de vloer binnen de minuut leeg was en bij de volgende plaat dus weer helemaal gevuld! Gedurende die tijd hadden ze Godfather Larry niet begrijpend en met schuddende hoofden aangekeken, maar Larry was stoicijns en draaide 'm een half uurtje later gewoon weer! Dansvloer dus weer leeg op een enkele verwarde geest na. Je moet je voorstellen dat dit dus ettelijke weekenden doorging.


Paradiso Garage


Maar na een paar weken, wanneer hij Pat Benatar's 'Love Is A Battlefield' weer met peaktime opzet, is de reactie precies de tegenovergestelde van de eerste keer dat hij die plaat op de draaitafel plantte; Iedereen, geen uitzonderingen, wordt compleet gek, koopt zelfs de plaat en groeit uit tot een ware wereldhit.

Ook presteerde hij het om een uur of soms langer met de bass-knop uit te draaien. Kan je je het voorstellen? Dat klinkt natuurlijk niet echt lekker, maar geloof me, na een uur of meer raak je er aan gewend. Denk je dan eens in wat er gebeurt als die bass er dan totaal onverwacht vol inkomt. Voel je het? Ik krijg al kippenvel als ik eraan denk.

De andere reden waarom ik 'm zo hoog heb zitten, is omdat hij naast de eveneens legendarische Tom Moulton , een van de eerste DJ/Producers was. Ook in die tijd was het niet ongebruikelijk om als DJ een eigen edit of re-mix te maken. Zeker in de disco tijd, waar het meest opwindende deel vaak een 'break' was van maar 2 tot hooguit 3 minuten. De kunst nu, was om dat stukje naar voren te halen in de vorm van een loop. Het grote voordeel was natuurlijk dat jij als DJ de enige was met die unieke versie, en dat 'ie ook een stuk langer was geworden en zodoende makkelijker gemixed kon worden.



Tom Moulton Original

Tom Moulton Remix


Larry was niet de eerste of de enige die hier in bedreven was. Tom Moulton was zowat de uitvinder en was zo populair dat op elke productie van zijn hand 'A Tom Moulton Mix stond, wat genoeg was om in een platenshop 5000 maxi-singles te verkopen. Larry kopieerde dit later. De grote platenmaatschappijen pikten deze trend uiteindelijk op en ziedaar: De 12-inch is geboren. Evenals de Mega-Mix, de Extended Version, de Dub-Mix, de Re-Remix, de Re-Re-Remix en wat-al-meer. Larry Levan was in die tijd de remix koning. Andere namen zijn Shep Pettibone, Frankie Knuckles , en Francois Kevorkian .

Weet je trouwens wat Larry's antwoord was op de vraag van de eigenaar van Studio 54, toen de hotste club, of hij niet voor hem wilde draaien? Hij zei: 'Nah, they're not ready for me yet'. Als dat niet stoer is. En ook waar waarschijnlijk. Verder was Lawrence Philpot (zijn echte naam) een pionier wat betreft het geluid in clubs. Paradise Garage stond bekend om zijn speciale sound. Dat was in elkaar gezet door Larry, samen met geluidsman Richard Long. Er gaan geruchten dat dit systeem later naar de Ministry Of Sound verhuisde maar dit is dus niet waar. Het befaamde Paradise geluid werd voor een appel en een ei verkocht op een veiling nadat het eerst was doorverkocht naar een andere NY-city club. Nog steeds worden deze installatie's op licentie verkocht en geinstalleerd. Ik had pas nog de eer op zo'n 'time-allignement' systeem te draaien, en wel in Kiev of all places. Dat was trouwens ook het enige dat positief opviel in deze club en daardoor ook compleet misplaatst.


Danny Tenaglia


Nu vraag je je af, zijn er nog afstammelingen van Oer-DJ Larry Levan? Ja, die zijn er. Een direkte afstammeling is Danny Tenaglia . Deze man kan als een van de weinigen zeggen dat hij 'ontdekt' is door L.L. himself, en heeft alle fijne kneepjes van hem geleerd. Via een onderstaande link kan je Danny's eigen verhaal horen over de Paradise Garage en Larry Levan. Ook DJ's als Armand van Helden en David Morales doen hun zegje in deze geweldige BBC radio documentaire. Over Danny T. gesproken; Schijnbaar ben ik een van de weinigen die regelmatig contact heeft met de man. Momenteel ben ik in gesprek met hem om hem naar Nederland te halen. We zullen zien...Waarom ik? Ik heb geen flauw idee, behalve dan dat hij gecharmeerd van mijn producties is.

Ook in Nederland loopt er wel een Levan nazaat rond. Ronald Molendijk . is er een van. Ondanks het feit dat we zo'n 4 jaar in onze eigen Paradise Garage hebben gewerkt, hebben we nu, om verschillende redenen geen contact meer. Maar zo gaat dat en da's niet erg. Maar als ik die verhalen hoor over de PG en mijnheer Levan zie ik duidelijke overeenkomsten. Zo was Ronald ook eigenwijs en draaide hij een en dezelfde plaat soms wel 5 keer tot iedereen braakneigingen kreeg maar het uiteindelijk wel een hit werd, die hij in zijn eigen winkeltje verkocht.


Ronald Molendijk


Naar mijn idee doet de combinatie Ronald/Nighttown in die eerste house dagen niet onder voor Paradise Garage. Dankzij Ronald Molendijk was de DJ in full control op een zaterdag. Wij zwaaiden de scepter en waren de baas. Klachten? Big Deal!!! Ronald was mijn held en ik was dan ook op het hysterische af toen hij me persoonlijk vroeg daar te komen draaien. Volgens zijn eigen zeggen omdat hij wilde stoppen en de scepter wilde doorgeven. Helaas voor mij was het typisch zo'n geval van 'blabla' en kunnen we nu constateren dat onze eigen Larry te lang was doorgegaan en mede daardoor Nighttown jammerlijk als een te lang doorgestreden bokser haar einde tegemoet ging. Net als Larry in de Paradise Garage was Ronald in Nighttown op z'n best. Wanneer Larry een uitstapje maakte naar een andere club was de helft van de Levan Magie weg. Niet dat het zo slecht was. Helemaal niet. Het was gewoon niet hetzelfde. Zo was ikzelf op mijn best in de bassment . En zo was Dimitri op zijn best in zijn eigen Roxy . En Ronald was op z'n best in Nighttown.

Maar Larry werd geeerd in Nighttown. Niet alleen door Molendijk maar ook door mij. We braken de afgebakende regels die doorgaans voor DJ's schijnen te gelden. Zo draaiden we beiden wat we zelf goed vonden en dan maakte genre niet uit. 'Talking all that jazz' van rappers Stetsasonic? Geen probleem. Snoeiharde techno combineren met Todd Terry? Waarom niet? '20 seconds to comply'? Gewoon gaan! Lange stiltes? Bass uit? Top 40 als toegift? Allemaal gedaan.

Wat ik wil zeggen met dit lange betoog, is dat over het algemeen DJ's vandaag de dag bekrompen zijn en zich er makkelijk van af brengen. Alles gaat op zeker. Dat is een van de redenen waarom iedereen die kut-classics blijft draaien. Dat heeft zich immers al bewezen. Weinigen durven hun nek uit te steken en met iets nieuws te komen. 'O help, wat als ik dit draai en de vloer loopt leeg?' is hun main concern. Als Paradise Garage is opgericht in 1976, dan is Now en Wow vast ontstaan in 1975. Of Las Palmas of welke andere club dan ook wat mij betreft.


Kut-classic??


Over de nieuwe lichting Funk DJ's heb ik ook m'n twijfels. Laatst was ik op dat nep-strandje in Rotterdam om samen met Nick K . een Jack Daniels (Wat ze niet eens hadden!) te nuttigen. Daar was een dj bezig om de term DJ een erg slechte naam te geven. Hij had een maat naast zich en samen amuseerden ze zichzelf nogal. Als enigen welteverstaan. Ik heb nog nooit zo snel een whiskey achterover gegooid. Over een stel armetierige luidspreker boxjes werd de ene na de andere funk-klassieker overstuurd verkracht. En alsof het al niet erg genoeg is dat Luther Vandross net overleden was, vond mijnheer de 'dj' het nodig om de arme man een schop na te geven alleen al door het te draaien.

Natuurlijk wilde ik opstaan en hem vertellen dat wat hij deed, nergens op sloeg, dat hij het beroep van DJ te schande bracht. dat 'ie die misplaatste 'happy dj-smile' van z'n gezicht moest rukken, dat sfeer het allerbelangrijkste is en dat je je daarom als platendraaier soms ondergeschikt moet maken. Dan had hij natuurlijk gevraagd 'En wie ben jij dan helemaal?', en had ik geantwoord: 'Ik ben de enige echte Funkateer, ik doe het al 20 jaar met passie. En jij bent het nog niet eens waard om het deksel van een Technics SL1210 MK2 op te tillen, laat staan James of Luther uit een hoes te halen. Nepperd!'

Natuurlijk zou ik dat nooit doen, maar ik dacht er wel aan. Misschien dat het helpt voor dat soort gasten om onderstaande links even aan te klikken. Ik kan geen andere reden verzinnen om DJ te worden dan uit liefde voor muziek. Natuurlijk zijn er genoeg voorbeelden te over van mensen die het wel gelukt is om onder valse voorwendselen dj-tje te spelen, maar ik betwijfel ten zeerste of over hen ooit iemand zo'n verhaal a la Larry of zelfs maar een interessante anekdote weet te vertellen. Niet dat dat voor iedereen is weggelegd, maar anderen irriteren met DJ-onkunde en disrespectvol omgaan met het DJ vak is een geheel ander iets. En er zijn 'r veel te veel.

Tot zondag op het strand! Heb je nog funky verzoekjes? Noteer ze dan hieronder.
Harry

Harry Lemon
Harry Lemon Online

Links:
Geschiedenis van de 12-inch
Een interessant artikel over het DJ-schap.
DJ History
Leuke site over de geschiedenis van de DJ, inclusief vele interviews en bio's van de godfathers.
Je kan er zelfs classic disco mixes downloaden.
Disco Disco
Ongelooflijk omvangrijke site van de discoguy. Werkelijk onmisbaar voor alle dance-fans en DJ's.
And we Danced
Allerlei leuke DJ, Club en Remix-weetjes.
Larry Levan
Fantastische radio documentaire, gepresenteerd door Danny Tenaglia. Over de DJ godfathers en de clubs. Op de achtergrond komen alle Levan remixes voorbij. Elke track levert wel een 'o,ja' moment op.

verklarende woordenlijst:

12-inch: Ook wel 12" en vroeger maxi-single genoemd. Vinyl van 30 centimeter doorsnede. Eind jaren 70 verschenen de eerste 12-inches op labels als Salsoul en West End Records. De geluids-kwaliteit was beter dan de 7-inch plaatjes en je kon er langere remixen op kwijt. Op dit moment is de 12" bijna uitgestorven door toedoen van CD's en mp3.
Beatmixen: 2 platen naadloos in elkaar over laten lopen door middel van de pitch control (snelheidsregelaar). In de tijd voor de drumcomputer moest je daarvoor de beats per minute (bpm) tellen en noteren op de platenhoes.
Ben Liebrand: Nederlands dance-icoon. Introduceerde het uit NY overgewaaide beatmixen rond 1982 in nederland. Draaide zelf in een club in Nijmegen en was vaak in Duitsland te vinden. Wekelijks op Veronica's 'O wat een nacht' met zijn mix-show 'In The Mix'.
Break: Gedeelte van een Disco of Funkplaat waarbij voornamelijk percussie, al of niet gepaard gaande met een baslijn te horen is. Dit is vaak het gedeelte dat nu gesampled wordt. Voordeel: Old music will never die! Nadeel: Old music will never die!
Dancing: Voorloper van de discotheek. ook wel Bar-Dancing genoemd.
Discotheek: Voorloper van de Club. Eigenlijke betekenis: Platen verzameling.
DJ/Producer: Een DJ die daarnaast ook muziek produceert of remixed. De trend anno nu, is dat je eerst produceert en dan gaat dj-en. Boekingsbureau's wereldwijd nemen geen DJ's meer aan die daarnaast niet zelf produceren.
Ferry Maat: Presentator van de legendarische Soul Show van de TROS. Echte disco purist die allergisch bleek voor drumcomputers en daardoor halverwege de jaren '80 moest afhaken.
Hilversum 3: Voorloper van Radio 3. Bracht onder andere 'de Soul Show' (TROS), 'And The Beat Goes On' (KRO) en natuurlijk 'For Those Who Like To Groove' van Robin Albers.
Kut-Classics:
Platen uit het dance verleden die gedraaid worden door dj's die...
1) ...niets meer te melden hebben;
2) ...voor armpjes in de lucht en applaus gaan, zonder er wat voor te hoeven doen;
3) ...in het verleden zijn blijven hangen onder het mom van 'de goeie ouwe tijd'.
Platen uit het dance verleden die graag gehoord worden door mensen die...
1)...vroeger uit gingen en voor vanavond een oppas geregeld hebben;
2)...de muziek van hun oudere broer's CD verzameling wel eens in het echt willen horen;
3)...het leuk vinden omdat de rest er zo leuk op reageert.
4)...in het verleden zijn blijven hangen onder het mom van 'de goeie ouwe tijd'.
Lenco: Veel gebruikte draaitafels uit de '70's voordat de Technics sl-1200 werd uitgevonden. In de Paradise Garage draaiden de DJ's trouwens met Thorens draaitafels. Er zat pitch-control op, maar die was vrij primitief.
Nighttown: Een door de gemeente Rotterdam gesubsidieerd podium voor popmuziek en culturele evenementen. Was vroeger legendarisch vanwege de club-avonden en beleefde hoogtij dagen van 1991 tot 1997 met dj's Ronald Molendijk, Paul Haze en Harry Lemon (Lemon8). Latere DJ's: Ronald Molendijk, Michel de Hey, Miss Monica, Ronald Molendijk, Nick K., Benny Rodriquez en Ronald Molendijk. Is zoals zovele clubs ten onder gegaan aan bedrijfsblindheid, gebrek aan visie, nepotisme, megalomanie en omdat simpelweg aan alles een eind komt. Bedenk wel: NT is en was geen commerciele club.
Paradise Garage: Legendarische discotheek in New York. 1 van de geboorteplaatsen van House en natuurlijk de 'garage' stroming. Opgericht in 1976 met vanaf '77 Larry Levan als resident DJ. Sluitte haar deuren op 26 september 1986.
Peaktime: Hoogtepunt van een avond in een club, discotheek of op een party. Gangbare tijd is normaal gesproken 03:00 tot 04:00 uur. Werd vooral vroeger naar toegewerkt toen er nog een DJ per avond de scepter zwaaide. Tegenwoordig, door de programmering van gemiddeld 23 DJ's in een uur, is elke minuut peaktime en daardoor dus niet meer...peaktime.
Remix: Het opnieuw bewerken van een bestaande dancetrack. Vroeger gebeurde dat door de DJ zelf, die door middel van plak- en knipwerk, de track wat 'dj-vriendelijker' maakte. Tegenwoordig een marketing techniek om meer van het zelfde te verkopen door met bekende namen te smijten en omdat het origineel zowiezo vaak niets voorstelt. Re-mix is vooral Re-cycling.
Resident DJ: Vroeger: De DJ die jaar in, jaar uit geprogrameerd werd op een zaterdag of een vrijdag. De resident DJ bepaalde welke muziek gedraaid werd en gaf de club een smoel, een eigen stempel en karakter. Tegenwoordig is over het algemeen de resident DJ niet meer dan de opwarmer en hekkesluiter voor beroemde dj's en mag hij blij zijn als 'ie een keer per maand mag draaien.
Roxy: Legendarische Amsterdamse club, die ook ver over onze landsgrenzen bekend was, in tegenstelling tot het Rotterdamse Nighttown. De Larry van de Roxy was Dimitri met zijn High-Tech Soul Movement-avond op Donderdag. Andere dj's: Eddy de Clercq, 100% Isis, Remy en Joost van Bellen. Terwijl Nighttown bezig was met langzame zelfmoord, stierf Roxy een mooie dood in een vlammenzee. Had als eerste dj's als Sasha, Carl Cox en alle grote Detroit techno DJ's in Nederland. Roxy bleef natuurlijk Amsterdams en daardoor vaak overhyped.
Time-allignement sound system: Uitvinding van Larry Levan en Richard Long. Een goede afstelling maakt dat het geluid wel hard is, maar dat je gewoon met elkaar kunt praten zonder stemverheffing. Klinkt daardoor nooit aggressief en haalt het beste uit de muziek. Het time-allignement systeem maakt dat lage en hoge tonen tegelijkertijd je oren bereiken. Tegenwoordig zijn meer clubs uitgerust met dit systeem. Helaas niet in Nederland, waar sound altijd een ondergeschoven kindje is.

Meld je aan voor de
en ontvang het laatste partynieuws