Van graffiti tot stadionhouse: The KLF

In 1990 leerden we in Nederland The KLF kennen. De track 'What Time is Love' gooide hoge ogen in de internationale hitlijsten. De zogenaamde  'stadionhouse' paste perfect in het tijdsbeeld van de popularisering van de dance. De muziek die The KLF maakte had wortels in de acid-house en het illegale rave-circuit tijdens de hoogtijdagen van deze genres in de jaren '80. Toch had de groep al eerder een hit in Nederland, met de bewerking van het themanummer van Dr. Who. Samen met Gary Glitter maakten zij onder de naam The Timelords het nummer 'Doctorin' the Tardis', dat uiteindelijk de 19e positie in de Nederlandse top 40 haalde in 1988.

The KLF

Vanaf hun allereerste plaat heeft de groep veel stof doen opwaaien. Door de chaos die zij veroorzaakten en de vele grappen die zij uithaalden, maar bovenal door gewoon zeer goede muziek te maken. Het KLF-verhaal begon in 1987, toen Bill Drummond en Jim Cauty besloten samen te werken. Beiden kenden elkaar al vanwege een gedeeld verleden. Jim Cauty speelde van 1982 tot 1986 in de band Brilliant als gitarist, Bill Drummond was manager van de band. Drummond, die eerder zelf in de band Big in Japan speelde, besloot op nieuwsjaarsdag 1987 een hiphop-band te beginnen. Een betere partner dan Jim Cauty kon hij zich niet wensen:

Hij dacht hetzelfde als ik, we deelden eenzelfde smaak en achtergrond in muziek. Dus ik belde hem op en zei “Laten we een band beginnen genaamd The Justified Ancients of Mu-Mu”. Hij begreep onmiddellijk wat ik bedoelde en binnen een week hadden we onze eerste single opgenomen,  All You Need Is Love'.

Bill Drummond op BBC Radio One in de documentaire 'The Story of Pop', 1994

Met de alter ego's King Boy D (Bill Drummond) en Rockman Rock (Jim Cauty) brachten ze 'All You Need Is Love' uit in maart 1987 als white label in eigen beheer. Dit vanwege de behoorlijke copyrightschendingen in de track. Zowel 'Touch Me' van Samantha Fox, als 'All You Need Is Love' van The Beatles werden tegenover de Schotse raps van Bill Drummond gezet met daaroverheen een hiphop-beat. Het nummer was in feite een grote awareness-campagne voor aids en hoe de media met de aidscrisis omging sinds het uitbreken van de ziekte in 1981. Deze mix van maatschappijkritiek door middel van sampling, met een humoristisch effect tot gevolg, werd een trademark van The KLF.

Datzelfde jaar kwam het debuutalbum van The KLF uit. Hoewel, uitkomen? De plaat bestond voor het grootste deel uit samples waar geen toestemming voor gevraagd was. Zelf dacht The KLF dat de plaat in de underground zou blijven hangen, maar in plaats daarvan kreeg het album grote reviews. Al snel hing de advocaat van ABBA aan de lijn. The KLF kreeg de opdracht om iedere kopie van de plaat te vernietigen. Het duo liet het hier niet bij zitten en reisde af naar Zweden om het goed te maken met de Zweedse supergroep, door hen een gouden disc te overhandigen. ABBA weigerde echter en ontmoeting, dus reisden Bill en Jim weer terug naar Engeland. Onderweg gaven ze de gouden disc aan een Zweedse prostituee en vonden ze een geschikte plek om hun debuut lp's te vernietigen. Een foto hiervan siert de cover van hun tweede lp: The History of the Jams.

The Timelords

In 1988 besloot het duo een nummer 1-hit te schrijven. Ze namen het thema van de tv-serie Doctor Who, lardeerde dit met delen van Gary Glitter's 'Rock and Roll (Part Two)' en 'Let's Get Together Tonight' van Steve Walsh, veranderden hun naam tijdelijk in The Timelords en 'Doctoron'the Tardis' was geboren. Op zich niets bijzonders want het duo was inmiddels wel bekend met samplen. Hoe Drummond en Cauty de single en credits voor de single in de spotlight zette is wel bijzonder. Want ze plaatsten alle credits voor de single op naam van Ford Timelord, de naam van de auto van Cauty, een Ford Galaxie. Volgens Cauty en Drummond 'sprak de auto hen toe' en zette hen aan om hun naam in The Timelords te veranderen.

De Engelse muziekpers kraakte de single volledig. Zowel Sounds als Melodymaker, twee populaire muziekmagazines in Groot-Brittannië, hadden geen goed woord over voor de simpele opzet van het nummer. Toch lachten Cauty en Drummond het laatste toen de single binnen drie weken de nummer 1-positie bereikte in de charts. Ze hebben hiermee de muziekindustrie flink te kakken gezet, en tot deze conclusie kwamen de The Guardian en The Observer ook.

De nummer 1-hit maakte dat The KLF een stukje verder ging. Ze fileerden het idee van een popsong dat de nummer 1-positie kan bereiken in het boek The Manual: How to Have a Number One the Easy Way. Het boek is gericht op aspirerende muzikanten zonder geld, zonder talent maar wel met een drive. 'Ben je muzikant? Verpand je instrumenten', valt er in het boek te lezen. Ook neemt het boek zichzelf niet al te serieus door te stellen dat de informatie die erin staat binnen enkele maanden niets meer waard is. Hoewel er heel wat juiste voorspellingen instaan (zoals de muzikant die in de nabije toekomst vanuit de slaapkamer muziek kan maken) bleek het boek ook na enkele maanden relevant. De groep Edelweiss nam het boek ter hand, samplede ABBA's 'S.O.S.', maakte er het nummer 'Edelweiss' mee en scoorde prompt een nummer 1-hit in enkele landen waaronder Nederland.

The White Room

Hoewel hun acid house-output het redelijk goed deed in het clubcircuit kwam de groep hier pas echt in de spotlights toen hum lp The White Room uitkwam. The KLF had namelijk het idee opgevat om een roadmovie te maken met dezelfde titel. Dit is nooit van de grond gekomen wegens financiële tekorten. In plaats daarvan ging het duo al gemaakte muziek voor de film bewerken tot losse pop-house tracks en noemden het zelf-gecreëerde genre 'Stadium House', door de combinatie van upbeat pop-house en samples van stadion publiek.

Dat dit werkte bleek, want de allereerste single, 'What Time is Love', was een gigantische hit. De hits van het album volgde elkaar in hoog tempo op: '3 A.M. Eternal', 'Justified & Ancient' en 'Last Train to Trancentral', allemaal hits. The White Room is een bijzonder album, omdat het een combinatie is van pop (waar snobs maar al te graag hun neus voor ophalen) en heel veel onconventionele ideeën. Bijvoorbeeld, de meeste singles van het album hebben een albumversie en een singleversie die significant van elkaar verschillen. Koop je dus het album, dan heb je niet de hits, maar een album met tracks die bijna allemaal geruisloos in elkaar overlopen.

Een ander interessant aspect is de aanwezigheid van de steel guitar. Drummond is een behoorlijke muzikant en dat toont hij bijvoorbeeld in het nummer 'Build a Fire', wat hij voorziet van stemmige steel guitar.

The White Room is een album vol hits, maar vooral een album vol onconventionele ideeën en uiteindelijk gewoon een tijdloze plaat. Veel electronische muziek wordt vroeg of laat ingehaald maar de tijd lijkt geen vat te hebben op The White Room. Eerlijk gezegd kunnen we dit niet zeggen van eerdere KLF-output, wat toch wél gedateerd aandoet.

Grappenmakers

Wat hier in Nederland minder in de pers kwam maar in Groot-Brittannië des te meer, zijn de vele 'pranks' die het duo uithaalden. Ze hebben zoveel kleine en grote grappen uitgehaald dat we er niet aan ontkomen te selecteren. Daarom lichten we er twee uit.

Allereerst het meest beroemde voorval: het verbranden van een miljoen pond. Het duo stopte ergens in 1992 met het maken van muziek maar royalties van hun platen bleven maar binnenkomen. Ze richtte de K Foundation op, een stichting als uitlaatklep voor de vele artistieke aspiraties die ze hadden. Echter, Drummond realiseerde zich dat een artiest moest strijden, en dat 'easy money' daarin geen plek had. Dus ze spijkerde een miljoen pond op een pallet en probeerde dit langs galerieën te slijten als kunstproject: 'Money: A Major Body of Cash'. Geen enkele galerie toonde echt interesse, vooral omdat het tonen van geld in een kunstcontext vaker en beter gedaan is. Ze besloten om het geld maar te verbranden op het Schotse eiland Jura:

We denken dat het verbranden van geld constructief is omdat niemand dat ooit gedaan heeft. We zaten in een café, te bedenken waar we het geld aan konden spenderen en toen bedachten we dat het maar beter is om het gewoon te verbranden. Dat was zes weken voordat we het uiteindelijk deden.

De actie kon op veel kritiek rekenen, maar leverde vooral veel verbazing op. Het tekent de groep in ieder geval wel en laat zien dat het geen goedkope cash-ins zijn maar eerder situationisten, anarchistische antikapitalistische 'pranksters' die alles en iedereen, inclusief zichzelf, te kakken zetten. Zie hieronder de film die over het verbranden van een miljoen pond is gemaakt:

Een andere beroemde actie is het optreden van de band tijdens de Brit Awards in 1992. Drummond wilde het publiek eigenlijk overgieten met schapenbloed maar de advocaten van de BBC staken hier een stokje voor. Dus, wat doe je dan? Je nodigt een hardcorepunkband uit om een van je grootste hits samen uit te voeren, waarna je het publiek beschiet met losse flodders. Zo speel je je inderdaad wel in the picture. Dat erkent ook The Guardian, die het moment opnam in haar lijst van vijftig sleutelmomenten in de geschiedenis van de popmuziek.

Na The KLF

Zodra The KLF stopte hebben ze hun catalogus niet meer laten herpersen. Originele releases zijn moeilijk te vinden maar met een beetje geluk kom je ze nog tegen op markten. Wees je er wel van bewust dat de prijzen vaak torenhoog zijn en het bootlegs kunnen zijn.

Bill Drummond heeft na The KLF nog van zich laten horen met enkele kunstprojecten. Zijn laatste wapenfeit is het koor The17, een 'open koor' waarvan iedereen overal ter wereld lid van kan worden. The17 doet enkel geïmproviseerde muziek en draait om het beleven van muziek middels 'tijd, plaats en moment' en 'heeft niets te maken met dat wat gevangen zit op de iPod in je zak'.

Jim Cauty richtte nog tijdens The KLF ambient-houseband The Orb op met Alex Patterson. Inmiddels maakt hij geen deel meer uit van The Orb maar werkt nog geregeld samen met Patterson. Ook is hij kunstenaar en exposeert zijn werk in diverse galerieën in Groot-Brittannië.