Afgestoft: Monolake - Hongkong

Duitse dub-elektronica

In de serie 'Afgestoft' blikt Love2Party met weemoed terug op een klassieker. Albums waar de herinneringen letterlijk en figuurlijk aan vast kleven. En al zijn de tussenpozen soms lang, het zijn albums die iedere keer weer met enthousiasme afgestoft worden en bij beluistering nog steeds zo goed klinken. Of zelfs beter. Het debuutalbum van Monolake staat dit keer centraal.

Tekst: Menno Hoogendoorn
Foto's: Monolake

Uit de stal van de legendarische Berlijnse dubtechno labels Basic Channel en Chain Reaction brachten Robert Henke en Gerhard Behles onder de naam Monolake in 1997 'Hongkong' uit. Het was een album dat zich niets aantrok van de grenzen waarbinnen de Berlijnse dubtechno zich toen afspeelde. Met de meditatieve rijkheid van 'field recordings' en de diepe klankkleur zoals we dat ook bij Biosphere horen, maakten de twee Duitsers misschien wel de beste dubtechno-plaat van de jaren negentig. Het was tevens de blauwdruk van een geluid waarvan de echo's acht jaar later nog steeds weerklinken in het werk van Monolake.


Gerhard Behles en Robert Henke maakten hun debuut op Chain Reaction, de opvolger van het invloedrijke Basic Channel label uit Berlijn. Er was niet veel bekend over beide labels, het waren namen, plaatsen, verpakkingen en dat was het wel. Pas in de jaren nadat beide labels half jaren negentig waren opgeheven en in de pers tot mythische proporties opgeblazen werden, kwam er wat los. Van Robert Henke is bijvoorbeeld bekend dat hij niet alleen betrokken was bij het produceren van muziek, maar ook bij het snijden van het vinyl. Zijn 'Cyan' en 'Magenta' 12 inches zijn mede daarom nog begeerde verzamelobjecten voor vinyljunks. Maar mythe of niet, de toen uitgebrachte platen hebben de technomuziek wel grondig veranderd. De huidige vorm van technomuziek zou bijna ondenkbaar zijn zonder de dubinvloed van labels als Basic Channel en Chain Reaction.


Henke en Behles voelden zich niettemin ongemakkelijk binnen de strakke context van Chain Reaction. Monolake wilde verder dan de Berlijnse dubtechno ze tot nu toe had gebracht. Minimalisme bleef daarbij wel een sleutelconcept en het duo beheerste de kunst om met minimale middelen een zo groot mogelijk effect te sorteren tot in de finesses. Dat gecombineerd met het karakteristieke geluid van 'Hongkong' gaf Monolake een breder, diverser en grootser perspectief dan de homogeniteit van het label Chain Reaction hen kon bieden. Na hun monumentale 'Hongkong' release brachten ze hun platen voortaan uit via [ml/i] (Imbalance Computer Music) en verkenden ze de grenzen van de beschikbare technologie. Henke en Behles begonnen al snel met het schrijven van eigen software. Hun doe-het-zelf mentaliteit speelde niet alleen een sleutelrol in de ontwikkeling van Ableton Live, maar leverde tegelijkertijd ook een vruchtbare voedingsbodem voor het unieke geluid van latere Monolake-platen als 'Interstate' en 'Momentum'.

Als men voor het eerst in aanraking komt met de Berlijnse dubtechno zoals deze gemaakt werd halverwege de jaren negentig dan valt de ontstellende monotonie als eerste op. Wat meer geoefende luisteraars prikken hier snel doorheen en zien de patronen en de zwarte gaten in de kosmos van platen als 'Radiance' en 'Q1.1'. Daarom heeft 'Hongkong' ook een vreemde vertrouwdheid. De tracks richten zich op architectuur, infrastructuur, maar ook op mensen. En hoewel de invloed van Basic Channel alom aanwezig is biedt 'Hongkong' een warmte, ruimte en zuiverheid die niet paste binnen toenmalige context van de Berlijnse dubtechno. Het album bestaat uit zeven stukken die met het grootste gemak negen minuten doorvarieren zonder ook maar een seconde te vervelen. De muziek zit knap in elkaar, met een intuitief gevoel voor herhaling en variatie. Nergens voelt de muziek gehaast of opgefokt. Nergens klinkt het bedrukt of claustrofobisch. Integendeel, de uitwaaierende geluiden bieden de nodige ruimte. Luisteren naar 'Hong Kong' is als het wandelen in een gigantische lege fabriekshal die zich kilometers om je heen lijkt uit te strekken.

Ook zogenaamde 'field recordings vormen een belangrijk thema op dit debuutalbum. Kabbelend water, langsrijdende metro's, een druk perron, de ruis van een drukke snelweg in de verte. Ze vormen een hommage aan de grootstedelijke dynamiek en brengen een menselijk element in de sober opgezette arrangementen. Monolake is niet enkel dub, techno, ambient of electronica. Het is al deze dingen en meer en 'Hongkong' is daar het overtuigende bewijs van. Het is een plaat die balanceert tussen al deze genres, ergens in de schemering tussen heden en de toekomst. 'Hongkong' blijft nog steeds onovertroffen: de techno van 'Index', de peilloze dub van 'Macau' en 'Arte', de magistrale ambient van het afsluitende 'Mass Transit Railway', ze lichten een tipje van de sluier van iets wat net buiten ons zintuiglijk bereik lijkt te liggen. En acht jaar na de release klinkt het album nog altijd even mysterieus en ondoordringbaar.

Weemoedig stoften wij reeds af:
Biosphere - Patashnik
Boards of Canada - Music Has The Right To children
The Orb's Adventures Beyond The Ultraworld
Aphex Twin - Selected Ambient Works 85 - 92
Future Sound of London - Lifeforms

Meer info:
Basic Channel
Monolake