Toon festival @ Haarlem, 5 t/m 10 april

Brede programmering trekt gevarieerd publiek

Voor de zesde maal werd het Toon-festival in Haarlem gehouden. Een evenement met veel internationale bijdragen, die dit festival "van geluid en beeld met elektronica als grondstof" tot een succes moesten maken. Op zes achtereenvolgende dagen viel er een boel te beleven. Van een geluidsloze video-installatie in het Seinwezen tot een knallende Kompakt clubavond in de Patronaat, en zelfs een live optreden in de V&D.

Tekst & Foto's: Stamp

Dinsdag:
In galerie de Schone Kunsten wordt Toon geopend. Peter Bruyn (mede-organisator en het gezicht van Toon) geeft een inleidende toespraak, waarna geluidskunstenares Kaffe Matthews haar installatie (te zien tot 29 april) opent. De eerste twee optredens van Toon worden gegeven in de Toneelschuur, filmhuis annex theater. In een theaterzaaltje spelen het Britse Ticklish en de Frans/Japanse formatie S.S.S.. Ticklish wordt gevormd door Phil Durrent, Kev Hopper en Rob Flint. Vanavond spelen twee van hun, gezeten voor een groot scherm, een audiovisuele liveset. Muzikaal en visueel begint het niet zo bijzonder, maar na verloop van tijd vormen de beelden en muziek een mooi organisch geheel. Vooral tijdens de laatste tien minuten maken de heren indruk.


Na een kleine pauze is het de beurt aan Sensor Sonic Sights. Een trio dat op bijzondere wijze muziek en beeld ter hand neemt. Cecile Babiole maakt gebruik van sensoren en die de afstand tussen haar hand en het apparaat meten. Hiermee beinvloedt ze het karakter, de structuur en andere eigenschappen van de 3d-videobeelden die worden geprojecteerd. Laurent Dailleua bespeelt het immer wonderbaarlijke instument de theremin. Atau Tanaka maakt gebruik van sensoren die de spierspanning in zijn armen meet. Hierdoor kan hij zijn geluiden bijna daadwerkelijk vastpakken en kneeden. Het levert een wonderlijk schouwspel op van drie levende instrumenten die, gevangen in beeld, middels bewegingen een duistere soundscape ten gehore brengen. Adembenemend!

Woensdag:
Het Toon festival wordt, gedurende de week, over vele locaties verspreidt. Op woensdag kiezen wij voor het Seinwezen. Eenmaal gevonden, stappen we binnen in de installatie van de Oostenrijker Alexej Parilla. Een zeven beamer installatie die een soort industriele omgeving suggureert. Het werk komt nogal simpel over. Op de zolder van het Seinwezen start Neerlands trots Funckarma met een rustige liveset. De gebroeders Funcken zitten relaxed achter hun laptops en toveren er mooie beats en melodien uit. Na een korte pauze voegt Damo Suzuki zich bij hen. Suzuki was zanger van de krautrockgroep Can. Sindsdien tourt hij de hele wereld rond om improvisatie sessies te houden met allerlei muziekanten. Vanavond is dat dus Funckarma. Echt vlot wil de samenwerking in het begin niet lopen. De muziekanten voelen elkaar nog niet goed aan. Als het drietal er een beetje in zit begint er een vreemd soort wisselwerking tussen de hijgerige zang en de abstracte electronische beats te ontstaan. Een tijdje weten ze dat niveau vast te houden maar helaas zwabbert het op en neer. Of de twee toegiften dan ook nodig zijn valt te betwijfelen.

Donderdag: tekst & Foto's: Eelco Ottenhof
Donderdagavond is de eerste avond die plaatsvindt in poppodium Patronaat, een van de hoofdpodia van het Toon festival. Jammer genoeg heb ik de eerste act van de avond, Tuk samen met Kurt D'Haeseleer, moeten missen door de zoveelste vertraging van de NS. Is het nou echt geloofwaardig dat een trein een half uur moet stilstaan omdat er een dubbeltje op de rails ligt? Enfin, gelukkig staan er nog twee acts op het menu.


Als eerste is het beurt aan het Kammerflimmer Kollektief uit Karlsruhe om hun beste beentje voor te zetten. Het collectief bestaat uit 5 muzikanten die hoorbaar goed op elkaar zijn ingespeeld. De bezetting bestaat uit: een saxofonist, een percussionist, een harmonium speler, een cellist en een knoppendraaier voor de compositie die hier en daar geluiden uit zijn liggende gitaar haalt. Het geheel begint als luchtige melancholische "feel-good" jazz en ligt erg lekker in het gehoor. Interessant zijn de sub-thema's die midden in de composities worden ingezet. Hierin wordt de sfeer wat nerveuzer door de vrije patronen die onder de noemer improvisatie jazz te scharen zijn. Met nauwkeurige precisie wordt de improvisatie-stijl afgerond door weer op het delicatere hoofdthema over te stappen. Door het harmoniumgebruik is een associatie met de IJslandse melancholie van Sigur Ross en Mum om de hoek. Gaandeweg de performance worden nummers uitgevoerd van het nieuwe album "Absence." De sfeer wordt ietwat dwingender en de lichtvoetigheid maakt plaats voor zwaarmoedigheid. Het is muziek om zonder afleiding eens rustig een uurtje voor uit te trekken en je af te sluiten van de wereld, muziek voor bezinning.


De headliner van de donderdagavond is een band van het Engelse Domino records, genaamd Hood. Domino records staat bekend om zijn kwaliteitreleases van bands als Franz Ferdinand, To Rococo Rot en Mouse on Mars en personen als Jim O'Rourke, Max Tundra en Four Tet. Hood is net als bijvoorbeeld Franz Ferdinand een band met prima muziek die ook nog een kans maakt op een top40 notering. De muziek is te beschrijven als Britpop, met z'n typerende pakkende songstructuren, en een smakelijke elektronische saus erover. Deze groep is ten zeerste aan te raden bij bijvoorbeeld Lowlands programmeurs aangezien Hood op een plaats als deze een gegarandeerde hit wordt. Toch is een band als Hood wel ietwat conservatief voor het Toon festival. Een festival moet niet teveel in één bepaalde hoek kruipen en een festival moet natuurlijk ook wat nieuwe zieltjes winnen maar een boeking als deze heeft Toon simpelweg niet nodig. Om nog maar te zwijgen over de nodigheid van een samenwerking met Electronation.


Vrijdag:
Vrijdag openden twee installaties in de Nieuwe Vide. De 16 speaker installatie van Michael J. Schumacher is een ode aan de Steiner-Parker Synthacon synthesizer. Over elke box klinkt in een steeds veranderend patroon een geluid dat gecreeerd is met deze synth. Als je door de ruimte heen loopt, beleef je de synth op verschillende manieren. Het geeft een soort electronisch oerwoudgevoel met loeiende lokroepen en schril getsjilp. In een zaaltje ernaast staat een video-installatie van Boaz Kaizman met muziek van Thomas Brinkmann. Daar genieten de bezoekers van een hypnotiserend filmpje met dito muziek.


Naast de Nieuwe Vide vindt in de Lichtfabriek de rest van het avondprogramma plaats. Hier host het Berlijnse kunsternaars initiatief Ocean Club de avond. Ocean Club is opgericht door Gudrun Gut en Thomas Fehlmann en is voor het eerst in Nederland. Al zittend mag er genoten worden van het beste wat de Club te bieden heeft. De spits wordt afgebeten door Trios i.s.m. Jan Jellinek. Triosk zelf verzorgt de jazzy basis, waarbij de uitmuntend goede drummer indruk maakt. Jellinek gaat er soms mee aan de haal en voegt er minimale soundscapes aan toe. Barbara Morgenstern & Robbert Lippok zijn de volgende artiesten. Warme melodieen en rustig kabbelende beats krijgen we te horen. Veel van de melodie wordt live gespeeld. Morgenstern en Lippok vormen een sterk team. Misschien zit er wat te weinig ontwikkeling in de set, want tegen het einde is de spanning er af. Iemand uit het publiek roept ineens of Barbara wil gaan zingen. Helaas slaat ze deze uitnodiging af.


Tussen de acts door legt Gudrun Gut plaatjes op en mogen we kijken naar het vj werk van Alexej Parilla. Als laatste treedt Thomas Fehlmann aan. Hij is een oudgediende in de Duitse scene, en aandeelhouder in The Orb. Voor zijn optreden zijn alle stoeltjes aan de kant gezet, want er moet gedanst worden. De enthousiaste Fehlmann begint met lome dubby beats en zwevende synths. Een kleine groep waaghalzen maakt de stramme spieren los en zet de eerste danspasjes. Het tempo wordt geleidelijk opgevoerd, de stevigheid van de beats ook. Fehlmann eindigt met diep pompende minimal en een vrolijk dansend publiek.

Zaterdag:
Een van de grappigste optredens van Toon staat tweemaal op het programma. Op donderdag en zaterdag speelt de Britse geluidskunstenaar Scanner livesets over het geluidssysteem van de V&D in Haarlem. Van tevoren heeft hij opnames gemaakt in de V&D. Van winkelend publiek, van rinkelende kassa's en telefoons, van gesprekken, enz. Ook zijn er op verschillende plekken in de V&D microfoons aangebracht. Deze geluiden mixt hij door z'n set heen. Het is gewaagd van de V&D dat ze dit laten gebeuren in hun winkel. Helaas zijn ze dan wel zo flauw om het volume heel zacht af te stellen, zodat er op veel plekken niks te horen is. Het leukste zijn de reacties van het nietsvermoedende winkelpubliek als ze Scanner met zijn apperatuur tussen de hoeden en sjaaltjes zien staan. Oude dametjes en jonge kinderen kijken hun ogen uit of lopen hoofdschuddend voorbij.


Even later is er in het Patronaat onder de naam Toon Workstation aandacht voor Nederlands talent. Wrikken speelt een chaotische noizy electronica set die mede door het mooie geluidssysteem in de Patronaat overeind blijft. Erectromorph verdient een prijs voor de slecht gekozen naam en eentje voor hun rillingen veroorzakende optreden. Industriele soundscapes uit de laptop aangevuld met diep bezield cellospel. Remus gaat meer de Autechre-kant op met verknipte beats en schurende bassen. Basic sluit af met een erg sterke dubby breakbeat set.

's Avond gaat het feest verder. Waarvan elders op Love2Party verslag wordt gedaan

Zondag:
De laatste dag is er een om bij te komen van al het geweld van de afgelopen week. Het bijzonderste optreden van deze Toon wordt in de Lichtfabriek gespeeld. Omdat Twine niet kan komen spelen, heeft de organisatie gevraagd of Micheal J. Schumacher zijn installatie in de Nieuwe Vide wil afbreken en een liveset wil komen spelen. Hij wordt hierbij ondersteunt door het vj-collectief de Videotroopers. Schumacher speelt een prachtige diepe soundscape die met kleine ritme-elementen en door de subtiele opbouw (en afbouw) echt ontroerend is. Het vj werk is van een even zo hoog nieveau. Geen flitsende mangapoppetjes of andere ongein, maar een abstracte doch organische vorm die op geheel gepaste wijze reageert op de muziek.


Voor wie niet genoeg kan krijgen, is er als toetje in Grasland een presentatie van het webbased label Databloem. Omdat de organisatie zo vriendelijk is geweest de zaal aan te bedekken met een vilten vloerkleed en kussentjes, moeten alle bezoekers plastic hoesjes om de schoenen doen. Eenmaal een plekje gevonden, kan er heerlijk liggend geluisterd worden naar het optreden van de Deen Danny Kreutzfeld. Luisterend naar de rustige sferische ambient laten we de beelden van afgelopen week nogmaals langskomen.


Een boel variatie in het soort optredens, maar allemaal van goede kwaliteit. Gek genoeg zijn er weinig acts die er echt uit springen. Toch moet je de organisatie nageven dat ze een goed georganiseerd en divers festival heeft neergezet. Een festival met voor iedere muziek en kunstliefhebber wel wat wils.

Toon Festival