René Passets filmreview: Coffee and Cigarettes

Sterke koffie en een peukie. Ik ken mensen die het als ontbijt gebruiken. Maar ook op andere momenten van de dag is de combinatie voor miljoenen mensen magisch. En het is universeel. Waarom is er dan nog nooit een complete film over gemaakt? Misschien omdat het onderwerp een beetje eendimensionaal is. Het is een van de manco's in Coffee and Cigarettes van de Amerikaanse cultregisseur Jim Jarmusch. Niet dat het een slechte film is geworden. Maar een echt verhaal zit er niet in.
Toch deed Jarmusch zeventien jaar over Coffee and Cigarettes. Hij maakte de korte zwart-witfilmpjes namelijk telkens tussendoor, terwijl hij bezig was met de productie van bejubelde films als Ghost Dog, Mystery Train of Down By Law. Die laatste film uit '86 groeide uit tot een klassieker en zette de carrière van de Italiaanse komiek Roberto Begnini op de rails.
Aanvankelijk waren die korte filmpjes niet eens bedoeld om achter elkaar te worden geplakt. Ze werden op festivals vertoond als tussendoortjes of kwamen terecht in het televisieprogramma Saturday Night Live. Pas vorig jaar, toen Jarmusch vast kwam te zitten in een nieuwe speelfilm, besloot hij om de elf korte verhaaltjes te verpakken tot een anderhalf uur durende ode aan pleur en nicotine.
Wie de cast ziet, trekt waarschijnlijk gelijk zijn jas aan om naar de kassa te rennen. Naast Roberto Begnini, Steve Buscemi en Bill Murray komt nog een hele parade van beroemdheden en cultfiguren op de koffie, waaronder Cate Blanchett, Renée French en Mike Hogan. Een van de leukste scenes is 'Delerium', waarin RZA en GZA van de Wu-Tang Clan zich een kruidenthee laten inschenken door bediende Bill Murray, die ondertussen nonchalant uit de koffiepot slurpt.
Ook sterk is de ontmoeting tussen 'Cousins' Alfred Molina en Steve Coogan (24 Hour Party People). Twee beroemde acteurs die elkaar willen laten weten hoeveel belangrijke mensen ze kennen, waarbij vooral Coogan onuitstaanbaar arrogant is.
Luchtiger gaat het er aan toe tussen Jack en Meg White van de White Stripes (die verbazend goed kunnen acteren trouwens). Jack legt omstandig uit wat er zo bijzonder is aan de Tesla-spoel, om vervolgens in het café een demonstratie te geven.
Hoewel de filmpjes over een lange periode gemaakt zijn, heeft Jarmusch duidelijk nagedacht over het cement dat de verhaaltjes met elkaar moeten verbinden. Allereerst is er de monochrome zwart/witvorm. Maar er zijn ook subtielere verbanden. Zoals het ruitjespatroon dat telkens terugkomt. De ene keer op de tafel, dan weer op het koffiekopje. Ook duikt hetzelfde suikerpotje regelmatig op. En let eens op de asbakken die op tafel staan.
Coffee and Cigarettes zit bovendien vol goede muziek, van de Skatalites tot The White Stripes en van Mahler tot Tom Waits. De soundtrack is dan ook geweldig. In feite is de film zelf ook een soort verzamelalbum, waarin je nog eens terug wil bladeren.
Toch is het onbevredigend dat Jarmusch niet met een nieuwe featurefilm op de proppen komt. Het prachtig sombere en genre-overstijgende Ghostdog uit 1999 bewees dat hij zoveel meer kan dan alleen maar mooie zwart/witfilmpjes maken.