René Passet’s filmreview: Eternal Sunshine Of The Spotless Mind

Tekst: René Passet

Stel je nou eens voor dat het mogelijk wordt om pijnlijke herinneringen uit je geheugen te laten wissen. Letterlijk. Zodat je stukgelopen liefdes kunt vergeten en met een schone lei opnieuw kan beginnen. Zonder verdriet, zonder bagage. In Eternal Sunshine Of The Spotless Mind kan het. En Clementine (Kate Winslet) doet het. Als haar ex-vriendje Joel (Jim Carrey) daarachter komt, is hij woest en verdrietig. Impulsief besluit hij dezelfde procedure toe te laten passen op zijn hersenen. Om daar halverwege spijt van te krijgen. Dan begint een wanhopige race tegen de klok, langs snel vervagende herinneringen.

Regisseur Michel Gondry maakte naam met bijzondere videoclips voor onder andere Björk, The Chemical Brothers en The White Stripes maar overspeelde zijn hand in het vies tegenvallende speelfilmdebuut Human Nature. Voor het script van Eternal Sunshine Of The Spotless Mind schakelde hij Charlie Kaufman in. Het Amerikaanse genie dat verantwoordelijk is voor bijzondere en succesvolle films als Being John Malkovitch en Adapation.
Kaufmans unieke handtekening staat overal op Eternal Sunshine Of The Spotless Mind, waarin de gebeurtenissen zoals gewoonlijk volledig door elkaar zijn gehusseld en het verhaal a-synchroon verteld wordt. Met Valentijnsdag ("uitgevonden om mensen kut te laten voelen") als ijkpunt. De versnipperde aanpak lijkt op die van 21 Grams, waarmee de film ook de nogal donkere cameravoering deelt. Want in tegenstelling tot wat de titel suggereert, schijnt de zon maar weinig op Eternal Sunshine Of The Spotless Mind.
Toch is het een warm liefdesverhaal zonder valse sentimenten of goedkope emoties. Dat is vooral te danken aan het geweldige acteurswerk van een opvallend ingetogen spelende Jim Carrey en een lekker losgeslagen Kate Winslet, die elkaar in de film aantrekken en afstoten als water en vuur. "Ik leef geen interessant leven", verzucht Joel twee keer in de film. Zijn appartement is inderdaad saai en kleurloos. Maar zijn als een stripverhaal getekende dagboeken verraden een creatieve geest.
De uitbundige ADHD-babe Clementine -met blauw haar, beschilderde aardappelpoppetjes en Indiase muziek in huis een tegenpool- ziet die potentie en voelt zich tegelijkertijd aangetrokken tot de rust die Joel uitstraalt. "Ik ben impulsief", zegt ze verontschuldigend. "Daarom hou ik van je", antwoordt haar vriend.
Samen kijken ze volmaakt gelukkig naar de sterren terwijl ze op een bevroren rivier liggen. Later in de film ligt Clementine daar opnieuw, zonder herinneringen. Ongelukkig dit keer. Het is niet leuk om te verklappen hoe ze daar komt. Laat ik volstaan met te zeggen dat Elijah ‘Frodo’ Wood in een klap van zijn lieve imago afkomt in deze film.
Wie allergisch is voor science fiction kan gerust zijn. Het gegum in de hersenen van Clementine en Joel gebeurt niet in steriele, roestvrijstalen laboratoriums maar gewoon thuis. Terwijl de onverantwoordelijke ‘ hersenchirurgen’ van het bedrijf ‘Lacuna Inc.’ een feestje bouwen in Joels huis, probeert hij ondertussen wanhopig de gaten in zijn herinneringen te dichten.
Als dat gevecht begint gaan alle remmen los bij Kaufman en Gondry en begint een visuele trip die steeds gekker wordt. Joel verstopt zich in zijn diepste geheimen, om zodoende het wisproces te dwarsbomen. "Verberg me in je vernedering", vraagt Clementine aan hem. Waarna je Joel masturberend ziet, betrapt door zijn moeder. Ook wordt het tweetal ineens in een bed aan het strand wakker, verdwijnen forensen op een treinstation als poppetjes uit een videospel en begint het te regenen in de woonkamer.
Uiteindelijk gaat de film over beslissingen en gevolgen, over de nuchtere les dat mooie herinneringen niet kunnen bestaan zonder pijnlijke. En dat echte gevoelens zich niet laten onderdrukken. Een mooie boodschap die verpakt is in een van de gekste, leukste en ontroerendste Amerikaanse films van het jaar.