Nina Kraviz: de geboorte van een techno-godin

Nina Kraviz is zonder twijfel een van de beste vrouwelijke dj’s van dit moment. Haar technoproducties zijn misschien niet altijd dansvloerkrakers, maar hebben een individualiteit en gevoeligheid die weinig techno-tracks kunnen bieden. Maar ze is vooral een ongekend dj-talent dat haar publiek mee sleept in een diepe techno-hypnose. Nina Kraviz heeft al een carrière van een decennium, maar die zit nog altijd flink in de lift. Al is haar loopbaan niet zonder de nodige controverse geweest.

Beeld: Paolo Kudacki

Nina Kraviz groeide op in Irkoetsk, een Russische stad dicht bij de grens met Mongolië. Ze was nog een jong meisje toen ze voor het eerst in aanraking kwam met dance. Ze luisterde wekelijks naar een radiozender uit Moskou, waar ze een track van acid-house producer Armando hoorde en meteen onder de indruk was. Al snel begon de jonge Nina te dromen over de clubscene. Haar stad had een paar clubs, maar voor de kleine, coole club die ze zo graag van binnen wilde zien, was ze nog te jong. Toen ze er na een paar jaar fantaseren eindelijk heen mocht, gingen haar ouders met haar mee en bleven ze buiten staan wachten tot ze terug kwam.

Kraviz groeide op in een redelijk progressief gezin, en kreeg van haar ouders meer ruimdenkendheid mee dan de gemiddelde Rus. Haar moeder was lerares, haar vader ingenieur. Haar liefde voor muziek erfde ze van haar vader, die stapels platen en cassettebandjes had verzameld, van jazz tot rock & roll. Ook voor Nina werd muziek een obsessie. Toen ze geneeskunde  ging studeren zette Kraviz haar eerste stappen in de bruisende muziekscene van Moskou.

Raven in Moskou

In het midden van de jaren ’90 bloeide de clubscene in Moskou op. Na de val van de Sovjet-Unie leek het land bijna in te storten, met een onzekere en wilde periode tot gevolg. Overblijfselen uit het Sovjet-tijdperk hielden Moskou nog steeds in hun greep, ook al was de regering niet meer op hun hand.  In die chaotische situatie deed dance zijn intrede in de stad, overgewaaid vanuit Europa. Maar in Moskou ontwikkelden artiesten hun eigen ruwe, radicale stijl.

In die energieke scene ontwikkelde Kraviz zich voor het eerst als artiest. Ze verhuisde in 2000 naar Moskou, waar ze allerlei baantjes wist te krijgen in de muziekwereld. Zo schreef ze voor het magazine Ptuch, ging ze werken bij een artiesten agency en begon ze met dj’en. In deze omgeving werd Kraviz een echt obsessieve muziekverzamelaar. Hoe meer platen ze kocht, hoe meer ze zich realiseerde dat ze weinig muziek kende en hoe meer ze dus wilde ontdekken. Een tijdje was ze zelfs  helemaal into de Nederlandse scene. Ze bracht regelmatige bezoekjes aan Rotterdam en Den Haag, en verzamelde alles wat ze kon krijgen van Bunker Records. Ze begon bovendien voorzichtig met het produceren van eigen muziek, toen nog voor een bandje waar ze in zat.

RBMA

Toen Nina in 2005 werd uitgenodigd voor de Red Bull Music Academy in Seattle was dat voor haar een echt keerpunt. Deel van dit jaarlijkse event was een vijf weken lange reeks workshops waarvoor jonge, veelbelovende producers werden uitgenodigd. Maar tot haar grote frustratie kon Nina Kraviz geen visum krijgen voor de VS, en moest ze deze kans missen. Gelukkig mocht ze in plaats daarvan het jaar erna komen, in Melbourne. Het bleek een intense en leerzame ervaring die haar inspireerde om echt eigen tracks te gaan produceren. Zo ontmoette ze daar bijvoorbeeld Radio Slave, die het label Rekids had opgericht waar Nina haar eerste platen zou uitbrengen.

In 2008 gooide ze haar eerste tracks online, via een MySpace-pagina onder het pseudoniem Damela Ayer. Inmiddels was ze een steeds vaker geboekte dj in Rusland, met soms zelfs internationale gigs, en ze organiseerde wekelijkse feesten in de legendarische club Propaganda in Moskou. Dat ze dit allemaal kon doen getuigt van haar onuitputtelijke energie, want intussen bleef ze ook werken als tandarts bij een veteranenziekenhuis en studeerde ze nog om te promoveren. Maar uiteindelijk nam muziek haar leven steeds meer over en kon ze niet anders dan een definitieve keuze maken. Nina Kraviz koos techno.

Nina stuurde in 2008 demos naar de labels Underground Quality en Rekids. Beide demos werden geaccepteerd en uitgebracht als ‘Voices’ en ‘I am Gonna Get You/Pain in the Ass’. De tracks werden internationale clubhits, en veel deuren gingen plotseling voor haar open. Er volgden remixen, samenwerkingen en meer internationale boekingen. Het leidde ook tot meer platen. Vooral de bij Rekids uitgebrachte EP’s I’m Week (2010) en Ghetto Kraviz (2011) werden underground hits vanwege hun kenmerkende, ingetogen sound en Nina’s eigen, niet bijzonder vlekkeloos gezongen vocalen. In 2012 bracht ze haar debuutalbum Nina Kraviz uit.

Techno-godin

Maar het waren vooral de livesets die Kraviz gaf waardoor het publiek verliefd op haar werd. Niet alleen vanwege haar uiterlijk was de beeldschone dj een welkome verschijning in Europese clubs en op festivals. Ze staat erom bekend zich compleet te verliezen in de hypnotiserende techno die ze draait en weet het publiek daarin mee te krijgen. Het feit dat ze een mooie vrouw is veroorzaakte nog een kleine rel in 2013, toen haar bekendheid steeds verder groeide. Een filmploeg van het Britse platform Resident Advisor volgde haar tijdens een tour. De resulterende mini-documentaire legde nogal wat nadruk op haar seksualiteit, met een gig in bikini en een pikant interview met Nina naakt in een badkuip. Sexy.

Te sexy, vond een groot deel van de preutse muziekmedia. Plotseling stond Nina Kraviz in het middelpunt van een discussie over gender en seksisme in de dance-industrie. Veel van de kritiek was gericht op Resident Avisor, die ten slotte de video had gemaakt, maar ook Kraviz zelf kreeg de wind van voren. Ze zou het stereotype versterken van de vrouwelijke dj die alleen beroemd wordt vanwege haar looks. Dat is natuurlijk een behoorlijk dubbele standaard. Zelfs als ze die keuze zelf zou hebben gemaakt – en dat deed ze niet – dan nog zou dat totaal niet anders zijn dan de talloze mannelijke dj’s die in hun clips of op het podium vergezeld worden door sexy danseressen.

Nina maakte dan ook korte metten met de discussie. In een lange Facebookpost liet ze weten dat ze helemaal geen zin had in deze discussie. ‘Echt, jongens? Verveelt dit 10 keer dode onderwerp over vrouwen in de industrie jullie niet?’ schreef ze. Iedereen die hier over viel, zo suggereerde ze, vond blijkbaar dat een dj die mooi en vrouwelijk is niet serieus te nemen was.

Nostalgische trip

In 2014 richtte Nina Kraviz haar eigen label op, трип (Trip). Ze gebruikte трип niet alleen om haar eigen muziek uit te brengen, maar ook van een flink aantal andere namen uit de underground. De muziek die zij koos was altijd alternatief en ingetogen, maar wist nog wel enige clubhits voort te brengen. Vooral Bjarki – ‘I Wanna Go Bang’ werd een veel gedraaide plaat.

Kraviz is in veel opzichten een vrij nostalgische dj. Terwijl vrijwel veel jonge dj’s toch vooral een digitale verzameling tracks opbouwen, blijft Nina vinyl verzamelen. Ze neemt neemt altijd platen mee op tour, ook al draait ze digitaal. Bovendien blijft ze gedreven worden door een nostalgische inspiratiebron: de ravecultuur van de vroege jaren ’90. Zo organiseerde ze in 2016 een reeks feesten in Noord-Amerika op unieke plekken met vroege ‘90’s raves als thema. Die nostalgische fascinatie hebben meer producers natuurlijk, maar die van Kraviz is misschien juist zo sterk omdat ze die scene nooit echt heeft meegemaakt. Ze was simpelweg te jong, en kon er alleen maar over fantaseren. Pas toen ze in 2000 naar Moskou verhuisde kwam ze echt in aanraking met een bruisende dance-scene. De ravecultuur van de jaren ’90, die haar in haar jonge jaren zo fascineerde, heeft daardoor een altijd mystieke lading gehad voor de Russische technogodin.

Het dj-leven

Intussen is Nina verhuisd naar Berlijn, maar haar echte thuis blijft het podium. Ze heeft het dj leven volledig omhelst en leeft als veelgevraagde internationale dj van clubnacht naar clubnacht. Het is een slopend en eenzaam leven, geeft ze ook zelf toe. Maar weinig mensen weten hoe destructief het kan zijn om weken of zelfs maandenlang van gig naar gig te vliegen. En in tegenstelling tot supersterren als Martin Garrix zijn ondergrondse dj’s als Kraviz niet op reis met een posse van vrienden of een team van managers, promotors en technici. De meeste dj’s, zeker als ze nog geen grote naam zijn, reizen alleen.

Toch is het een leven waar Kraviz op bijna masochistische manier van geniet. Niet op de gangbare ‘rock & roll’-manier van feesten en genotsmiddelen. Drugs heeft ze nooit gedaan, en dronken worden bij een optreden is taboe voor de altijd professionele Kraviz. Maar het beroep eist wel andere dingen van haar lichaam. Ze gaf ooit toe dat haar gehoor inmiddels verpest is. De piep in haar oren gaat niet meer weg; ze lijdt aan tinnitus. Wanneer ze verstandig probeert te doen en oordopjes draagt, gaan die vaak na een paar minuten weer uit.  De monitor gaat op het hoogste volume, want Kraviz wil haar muziek voelen. De technobeat moet haar als het ware in haar maag trappen. Alleen zo kan ze alles geven en intens van de muziek genieten die ze draait. Die volledige overgave aan de muziek is aanstekelijk voor het publiek. Voor haar is het verslavend.