Aphex Twin

Partyscene Redactie | 1 januari 2005
interviews

Geniale gekte van een geniale gek ?


Amper twee jaar geleden verkondigde hij tot aan zijn dood geen album meer uit te zullen brengen. Hij had weer eens de balen van de muziekindustrie en al het gezeik rondom het uitbrengen van platen. De kluis vol stapels met tapes met niet uitgebracht werk zou pas na zijn dood weer geopend mogen worden. Bovendien, hij was inmiddels miljonair, waarom zou hij langer aan al dat gezeik deelnemen? Vanaf 22 oktober ligt zijn nieuwe album Drukqs in de betere platenzaak. En Richard D. James, alias Aphex Twin is springlevend!

Een moderne galerie in New York, gevuld met hippe en trendy jonge mensen. Je kent ze wel, uit het zogenaamde wereldje. De kunstexpositie wordt muzikaal ondersteund door niemand minder dan de Engelse producer en dj Richard James, beter bekend als de nogal excentrieke technomuzikant Aphex Twin. Met zijn veelal industriele en zwaar vervormde technobeats en even simpele als betoverende melodietjes en klanken, heeft hij wereldwijd een zekere cultstatus verworven. Ook het hippe volk vanavond in de Amerikaanse galerie geniet al bij voorbaat van zijn optreden, een exclusieve dj-set. En terwijl de galerie zich vult met zwaar overstuurde klereherrie gaat er een golf van opwinding door het publiek. Ze zijn vanavond getuige van iets heel bijzonders. Nou, dat zijn ze zeker! Want terwijl het hippe volk over elkaar heen buitelt van kunstmatig enthousiasme, staat Richard James met een grote grijns te kijken naar zijn draaitafels. De bak met pokkeherrie die uit de speakers knalt blijkt namelijk niks anders te zijn dan een stuk schuurpapier dat onder de naald ronddraait!


Ik ben pas voor het eerst online


Het is een anekdote waar je geen genoeg van kunt krijgen. Enerzijds zegt het alles over het zogenaamde wereldje, anderzijds alles over Aphex Twin, de in 1971 in Cornwall geboren Richard James, die schijt heeft aan alles wat er komt kijken bij het uitbrengen van muziek. De anti-popster, het slimme maar teruggetrokken jongetje uit de klas. Al op jonge leeftijd ontleedt hij elektronische apparatuur en zet verschillende onderdelen zodanig in elkaar dat hij er geluiden uit kan halen. Gefascineerd door de muzikale resultaten en geobsedeerd door de vele technische mogelijkheden knutselt hij er driftig op los. Al op 14-jarige leeftijd neemt hij tracks op die later op het album Selected Ambient Works 85-92 verschijnen. Een klassieker waarvan de schoonheid zit in al zijn eenvoud. Sprookjesachtige flarden van melodieen, klanken en geluiden op rustig tikkende beats. Het album wordt in 1993 uitgebracht door Apollo, het sublabel van het Belgische R&S Records in de hoogtijdagen van ambient, de zweverige, rustgevende en ontspannende muziekstijl.


Spelen met menselijke embryo's die mijn vriendin en ik maken, voordat het illegaal wordt


De eerste plaat die Richard uitbrengt is de plaat Analoque Bubblebath 1 ep, die hij samen met Tom Middleton maakt. De plaat verschijnt in 1991 op het Engelse Mighty Force label. Het duo brengt de plaat uit onder de naam Aphex Twin. Helaas stapt Tom Middleton er later dat jaar uit om zich te richten op Global Communication, de band die hier inmiddels heel wat beter bekend staat als het live-improvisatie project The Bays! Toch brengt Richard onder de naam Aphex Twin in 1992 een tweede 'Analoque Bubblebath' ep uit. Daarop staat de track 'Digeridoo' die de aandacht trekt van het Belgische R&S Records dat hem maar al te graag onderdak biedt en hem een contract aanbiedt. Het Belgische label brengt een opnieuw opgenomen versie van 'Digeridoo' uit, die opmerkelijk genoeg binnen komt in de Engelse charts. Al snel trekt Richard James zich terug en zorgt met zijn gedrag voor de meest opmerkelijke en bizarre geruchten. Hij bezit een tank, waarin hij ook rondrijdt. Hij slaapt nooit, in ieder geval niet 's nachts, want dan maakt hij zijn muziek. Hij maakt zijn muziek tijdens zijn dromen. Hij is gek. Hij is geniaal. Hij neemt tientallen tracks op per nacht. De spaarzame interviews die hij geeft bevatten vrijwel geen enkel serieus antwoord en in alles wat hij doet, lijkt hij zich af te zetten tegen de status die hij inmiddels heeft bereikt. Want wereldwijd smult een groeiende schare fans van de vreemde geruchten en de experimentele en progressieve techno van deze excentriekeling.


In 1992 richt hij samen met Grant Wilson-Claridge het Rephlex label op waarop hij onder de naam Caustic Window de serie 'Joyrex' ep's uitbrengt. Eveneens door acid en Detroit beinvloedde techno die in gelimiteerde oplage wordt uitgebracht. Op dat moment bewijst The Orb de commerciele waarde van het begrip ambient-house met hun album Adventures Beyond The Ultraworld en zoekt R&S Records naar materiaal bij de gecontracteerde producers, om via het sublabel Apollo onder deze noemer uit te brengen. Richard komt met het album Selected Ambient Works 85-92, allemaal materiaal dat hij in de daarvoor liggende zeven jaar thuis had opgenomen. Apollo brengt het album in 1993 uit en naast The Orb's Adventures Beyond The Ultraworld, wordt het album algemeen gezien als meesterwerk binnen het genre. En het is inderdaad een waanzinnig mooi album waarvan alleen al de track 'We Are The Music Makers' na al die jaren nog steeds een dikke laag kippenvel tevoorschijn tovert! Die rollende baslijn, relaxte maar dwingende ritmes en dat melodietje! Allemaal heel basic en hoorbaar met minimale middelen. Maar wat een impact!


Soms wordt een gedachte saai en neem je een andere


Het succes van Selected Ambient Works 85-92 zorgt voor een groot aantal remixopdrachten en op even grondige als onherkenbare wijze remixt Richard materiaal van St. Etienne, The Cure, Jesus Jones, Meat Beat Manifesto en Curve. De naam Aphex Twin is inmiddels behoorlijk hip en er wordt grif betaald voor zijn remixen. Opmerkelijk is wel dat er van het origineel meestal geen seconde meer terug te horen valt. Geruchten steken de kop op. En inderdaad laat Richard zich ergens in een interview ontvallen dat hij soms helemaal geen remix maakt, omdat hij er geen tijd of zin in heeft. In plaats daarvan trekt hij gewoon een nummer van zichzelf van de plank en levert dat in bij de betreffende artiest. Maar of er ook maar iets van waar is?

In 1993 laat het Engelse kwaliteitslabel Warp van zich horen via de zogenaamde Artificial Intelligence serie. In deze serie brengt het label albums uit van ambient-techno pioniers als Black Dog, B12, Fuse (Richie Hawtin) en Autechre. Richard verlaat R&S en tekent bij Warp waar hij onder de naam Polygon Window het album Surfing on Sine Waves uitbrengt. Zijn eerste album dat ook in Amerika wordt uitgebracht. Tot op de dag van vandaag zit de excentrieke Engelsman bij dit label en vinden zijn platen gretig aftrek over de hele wereld. De mix van gruizige en industriele techno en prachtige betoverende klanken blijkt een grote schare fans aan te trekken. Fans die zich af en toe behoorlijk om de oren laten slaan met zwaar overstuurde techno waarin machines kreunen, knisperen en piepen. Of met onnavolgbare acid-jungle waarin hectische ritmes over elkaar heen buitelen en het resultaat klinkt als een stel op hol geslagen drilboren. Maar net zo gemakkelijk schakelt hij over op sfeervolle ingetogen stukken muziek waarin sprookjesachtige melodietjes zich wellustig om rustig tikkende beats wentelen.


Feitelijk ben ik doof geworden door het dj-en


Nog altijd hangt er een bepaalde mysterieuze waas om hem heen. Zijn dj-sets en schaarse optredens zitten vaak vol behoorlijk stevige overstuurde noise en lijken er soms wel op gericht om zoveel mogelijk mensen gillend weg te laten rennen. Nergens valt een serieus woord van hem te lezen of te horen. Hij zet zich met alles af tegen de regels van de muziekindustrie en het keurslijf van een bekende artiest. Desondanks blijft zijn status wereldwijd stijgen. Bandenfabrikant Pirelli telt een enorme smak geld neer voor een reclamemuziekje. Maar het echte grote succes komt als Richard samenwerkt met regisseur Chris Cunnigham, die enkele bizarre videoclips opneemt voor tracks als 'Come To Daddy' en met name 'Windowlicker', dat wereldwijd succesvol is en zelfs in diverse charts terechtkomt. En op dat moment verklaart Richard D. James nooit meer een album uit te zullen brengen. Pas na zijn dood mag de schatkamer open waarin zich ongetwijfeld honderden tracks bevinden. Hij heeft dit keer echt geen zin meer in het geouwehoer van de muziekindustrie. Bovendien is hij al miljonair, waarom zou hij langer deelnemen aan het gezeik. Natuurlijk blijft hij muziek maken! Daar gaat het tenslotte om. En niet om het gezeik wat er bijkomt als je een plaat wilt uitbrengen. Zijn label doet het in eerste instantie lacherig af met de opmerking dat uitspraken van Richard nooit serieus genomen moeten worden. Maar na verloop van tijd lijkt ook het label de uitspraken serieuzer te nemen. Of zijn het toch maar weer geruchten waaruit blijkt dat ook Warp ernstig rekening houdt met het vroegtijdig einde van de carriere van hun meest succesvolle artiest en niet te vergeten hun belangrijkste inkomstenbron?


Eigenlijk is het een compilatie van nep Aphex tracks vanuit de hele wereld


Ook hierop zullen we de antwoorden niet makkelijk krijgen. Feit is dat vanaf 22 oktober aanstaande een nieuw album van Aphex Twin zal verschijnen op Warp, dat hier via Zomba wordt uitgebracht. De titel is Drukqs en het is gelijk maar een dubbelaar met maar liefst dertig tracks. De stijl is zonder enige twijfel Aphex Twin. Ingetogen pianostukken wisselen weer net zo makkelijk met zwaar industrieel geweld waarin knetterende beats en ratelende ritmes het gevecht aan gaan met betoverend mooie klanken en melodieen. Opnieuw bewandelt Richard de grenzen van ambient, techno en drum 'n bass en alles dat daar aan duistere en grimmige combinaties van mogelijk is. Het is een zware zit, de twee volgepropte schijven. Maar opnieuw verbaast Richard James met de mooiste melodieen en betoverende klanken die hij uit zijn technische brein en computer weet te toveren. Dat hij ze vaak verstopt tussen die knarsende beats of over elkaar buitelende ritmes, vereist soms wat doorzettingsvermogen. Maar daar word je dan ook wel voor beloond.


Helaas is deze impressie geen vooruitblik op een optreden van Aphex Twin in Nederland. Na zijn dj-set op Lowlands 2000 zullen we wel weer heel lang moeten wachten. Verwacht ook geen promotietour want ook dit keer is Richard niet bereid om openheid van zaken te geven. Via e-mail (met dank aan Zomba!) ontvingen we antwoorden. Maar daar kunnen we dan wel willekeurig welke vraag dan ook bovenzetten. Wie de hoezen van albums als ..I Care Because You Do en zijn Richard D. James Album bekijkt en een blik heeft geworpen op de vormgeving van de promotie van 'Windowlicker' en de videoclip zelf, weet gewoon dat je hem eigenlijk nooit serieus zal moeten nemen. Hoe lullig, vervelend of absurd de antwoorden ook zijn. Ze zeggen opnieuw alles over de persoon Richard D. James aka Aphex Twin!

L2P: Waarom een nieuw album van Aphex Twin?
RJ: "Luister er maar naar en geef dan zelf het antwoord."

L2P: Dus de verhalen over dat je zou stoppen zijn niet waar. Waarom ben je van gedachte veranderd?
RJ: "Soms wordt een gedachte saai en neem je een andere."

L2P: Wat heb je gedaan nadat 'Windowlicker' zo'n groot succes werd?
RJ: "Spelen met menselijke embryo's die mijn vriendin en ik maken, voordat het illegaal wordt."


Album: Windowlicker Album: Surfing on Sine


L2P: Bevat Drukqs louter nieuw materiaal?
RJ: "Het is de nieuwste muziek die beschikbaar is. Eigenlijk is het een compilatie van nep Aphex tracks vanuit de hele wereld. Ik heb er niet een van gemaakt."

L2P: Verschijnt er ook een single?
RJ: "Ja, morgen, gelimiteerd tot een exemplaar op mijn hard disk. Een vriend van mij kocht het op Ebay, wat volgens mij ergens op internet is."

L2P: De tracks hebben nogal bizarre titels. Wat betekent het allemaal?
RJ: "kwrejgwekrjhwegkwegrkwerjbg."

L2P: Heb je nog met anderen samengewerkt op het album?
RJ: "Ja, in het begin van 1971 heb ik drie geiten geadopteerd op mijn boerderij in Schotland. Ik heb hen geleerd hoe ze muziek moesten schrijven."


Album: Come to Daddy Album: I Care because you do

L2P: Komt er weer een samenwerking met Chris Cunningham?
RJ: "Op dit moment is Chris veel te mager. Ik hou er niet van om met skeletten samen te werken. Hij moet eerst maar eens een behoorlijk aantal kilo’s aankomen."

L2P: Heb je veel naar klassieke muziek geluisterd? Is Drukqs een aanwijzing dat het wat rustiger wordt op latere leeftijd?
RJ: "Feitelijk ben ik doof geworden van het dj-en, dus ik kan helemaal niet meer naar muziek luisteren. Ik hoor niks meer. Maar ik heb leren liplezen en het mixen doe ik door aan de grooves in de platen te ruiken."

L2P: Komen er optredens? Wat voor verrassingen mogen we verwachten?
RJ: "Nou, ik treed op tijdens de Nationale Loterij in December nadat ze me de opbrengst hadden beloofd als niemand die week zou winnen, serieus!"


Album: Richard D James Album: S.A.W. 85-92

L2P: Hoe is de relatie tussen Warp en je eigen label Rephlex?
RJ: "Dat wil je niet weten, it's fucking bad."

L2P: Wat zijn je criteria voor het uitbrengen van andermans muziek?
RJ: "Eigenlijk komt het neer op sexuele genoegdoening, laten we het daar maar niet over hebben."

L2P: Het is algemeen bekend dat Radiohead behoorlijk beinvloed is geraakt door jouw muziek. Wat vind je van hun laatste albums en de keuze die ze hebben gemaakt?
RJ: "Ze hebben mij 70 % van hun wereldwijde royalties toegezegd. Dus mij hoor je niet klagen."

L2P: Herinner je je het leven zonder internet?
RJ: "Ik ben net pas voor het eerst online. Is het leuk? Wie ben jij eigenlijk?"

Het dubbelalbum Drukqs (Warp Records) is vanaf 22 oktober in Nederland verkrijgbaar via Zomba

Meld je aan voor de
en ontvang het laatste partynieuws