Meer dan 25 jaar dance in Nederland

Peter Güldenpfennig | 7 september 2014
music

 

 

Fotografie: Ronald Schmets

 

 

Grappig hoe de zaken ineens zijn omgedraaid. Tegenwoordig spreken we wereldwijd over 'EDM' als we het eigenlijk over 'dance' hebben en is Nederland een van de toonaangevende hofleveranciers binnen deze kleurrijke muziek waarvan de roots eigenlijk in Amerika liggen.

Ieder genre kent een begin en voor de elektronische muziek ligt dit niet in Nederland. Terwijl de historie van house en de daaropvolgende electronische muzieksoorten terug te leiden is naar de underground disco-scene in New York van de jaren '70 van de vorige eeuw, maakten we in Nederland pas halverwege jaren '80 kennis met het genre.

25_jaar_house

Van badhuis in New York tot nachtclub in Chicago

House kent zijn roots in de gayscene van het New York in de jaren '70. In de Continental Baths draaide Frankie Knuckles discoplaten aaneen terwijl jonge, voornamelijk zwarte mannen zich een eind in de rondte dansten en zich tegoed deden aan seks en drugs.

Toen de Continental Baths in 1974 sloten ging Frankie Knuckles naar Chicago en werd mede-eigenaar van The Warehouse. Dit was een plek waar jongeren zich konden overgeven aan de beats van discotracks voorzien van edits die dj Frankie Knuckles over de muziek gooide.

25_jaar_houseThe Warehouse had, vooral dankzij de draaikunsten van Frankie Knuckles, in Chicago en omstreken inmiddels genoeg naam opgebouwd om vaandeldrager van een eigen muzikaal genre te worden. Met zijn originele edits van bestaande tracks werd 'house' geboren, als afkorting van Frankie Knuckles' Warehouse.

Hoewel Frankie The Warehouse al had verlaten in 1983 en zich richtte op zijn nieuwe club The Powerplant, bleef de term 'house' hangen. Die waaide langzaam over naar andere steden zoals Detroit en New York, om uiteindelijk de wereld over te gaan en in de tweede helft van de jaren '80 in Europa aan te komen.

Nederland in de jaren '80

Nederland in de jaren '80 was behoorlijk vrijgevochten, maar muzikaal stond dit land zeker niet vooraan. Het truttige 'dansen rond de handtas' was nog steeds de norm en Nederland zat op muzikaal gebied in een impasse. Wat elektronische muziek betreft, gebeurde er maar weinig.

Wat voor muziek was er nu eigenlijk populair in Nederland voordat house menig club een broodnodige schop in de ballen gaf? Het merendeel bestond uit italo-disco en uptempo disco zoals hi-nrg, zo nu en dan voorzien van variatie door wat melancholie (new romantic) en wat meer futurisme (electro). Het Belgische new beat kende kort voordat house zich aandiende ook wat populariteit, maar echt van de grond komen deed dat niet in Nederland.

Kortom, het was een tijd waarin er maar bar weinig gebeurde waar het muziek betrof. Was Nederland nog aan het bekomen van de explosieve punk en de daaropvolgende new wave-schokken of was er gewoon geen interesse voor nieuwe muziek? Wellicht was het een combinatie van beide en eenzelfde verveeldheid die de Nederlandse jeugd ook in de jaren '50 parten speelde. Feit is dat Nederland in de jaren '80 klaar was voor iets volledig nieuws.

Een zomer van liefde

Hoewel jongeren in Nederland wellicht snakten naar verandering, was in Engeland al langer een muzikale verandering gaande. Helaas maakte een strikt clubbeleid het zowat onmogelijk om party's te organiseren zoals we die nu kennen. Er waren daar bijvoorbeeld geen after-hour clubs, dat mocht simpelweg niet.

 

25_jaar_house

De clubcultuur in Groot-Brittannië veranderde toen de Britse dj's Paul Oakenfold, Danny Rampling en Nicky Holloway de zomer van 1987 op Ibiza doorbrachten. Hier hoorden ze voor het eerst uit Amerika overgewaaide house. In november van datzelfde jaar opende Danny Rampling de club Shroom, een behoorlijk exclusieve club waar men voornamelijk acid house draaide.

Langzaam kwam er een scene op gang die in 1988 explodeerde. Jongeren begonnen toen vanwege het strenge Engelse clubbeleid zelf illegaal feesten te organiseren en er ontstond een onafhankelijke rave-cultuur. Deze werd massaal omarmd door de feestende jeugd op zoek naar een eigen geluid. De aanwezigheid van de toen nieuwe drugs ecstasy hielp hier natuurlijk ook bij, want geen andere drug weet zo goed een gevoel van eenheid te creëren onder een groep mensen. En dus sprak men van een tweede 'Summer of Love', na die eerste, door hippies bevolkte 'Summer of Love', uit 1969.

Welkom in de lage landen

Rond dezelfde tijd werd de club RoXY in Amsterdam geopend waar mede-oprichter Eddy de Clercq draaide. Hij was een volhouder, want van house moesten weinig bezoekers iets hebben, terwijl de Clercq in Engeland had gezien wat de muziek daar met mensen deed.

Dit veranderde op slag toen op 3 september 1988 de Soho Connection, een kleine groep dj's uit Groot-Brittannië, op de Surinamekade in Amsterdam de eerste warehouse-party van Nederland organiseerde. Dit feest wordt alom gezien als de grote omslag. Het feest werd enorm goed bezocht, iets waar de organisatie helemaal geen rekening mee had gehouden. Zo was er maar één kassa en was er veel te weinig drank ingeslagen. Je zou kunnen spreken van een mislukking, maar het betekende wel de springplank voor house in Nederland.

25_jaar_house

Na die warehouse-party stond house op de kaart en was de RoXY een van de plekken waar het gebeurde. Nederlandse dj's als Joost van Bellen en Dimitri vonden er een thuis als resident dj's en ook internationale dj's zoals Derrick May kwamen er geregeld draaien.

Uiteraard was het niet alleen een club als de RoXY of enkel de randstad waar iets gebeurde op het gebied van housemuziek. Wel vormt vooral de randstad het centrum en is de geschiedenis van house daar in ieder geval het beste gedocumenteerd. Vandaar ook dat een boek als die van Job de Wit, 'RoXY en de house revolutie', geschreven kan worden.

25_jaar_houseOok de rest van Nederland kreeg langzaamaan het housevirus te pakken. Peter Slaghuis maakte onder de naam Hithouse de track 'Jack to the Sound of the Underground', wat een gigantische hit werd. Sowieso had Slaghuis al een verleden met het maken van discomixen, en hij was een van de eerste Hollandse dj's die het aandurfde house te draaien, in de Rotterdamse Bluetiek-Inn.

Langzaamaan raakte Nederland in de ban van house en werd ontstonden er overal party's, legaal én illegaal. Of we hier konden spreken van eenzelfde Summer of Love als dat er in Groot-Brittannië plaatsvond is misschien wat overdreven maar er gebeurde veel. En niet alleen in Nederland, ook België liet van zich horen.

België: new beat en R&S

In 1989 werd op de Nederlandse tv in een aflevering van Sjappoo', een praatprogramma voor en met jongeren onder leiding van Cees Grimbergen, stilgestaan bij de nieuwe house-stroming. Opvallend is de tweedeling die het programma maakt: acid house aan de Nederlandse kant, new beat aan de Belgische kant. Onzin natuurlijk, maar de ondervraagde jongeren in het programma doen er zelf vrolijk aan mee, alsof beide stromingen niet naast elkaar kunnen bestaan.

New beat deed eind jaren '80 van zich horen als een afsplitsing van ebm (electronic body music), maar dan langzaam afgespeeld en vervolgens opgepitched. Het was langzaam en zwaar, en prima geschikt voor de dansvloer. Een naam die steeds weer valt wanneer je het over new beat hebt, is Antler Subway. Met acts als Amnesia, A Split-Second en Lords of Acid werd dit label gezien als hofleverancier van de new beat, hoewel dit zich vooral leek af te spelen in België. 'Leek', want Lords of Acid verkochten ook zeer behoorlijk in Amerika. Helaas ontdekte de commercie deze muziek al snel, en werd de Belgische markt overspoeld met slechte release na slechte release.

Het was dus redelijk snel over met de new beat-sensatie, maar historisch gezien is het belang er niet minder om. Het genre laat zich luisteren als een perfecte overgang van de new wave begin jaren '80 naar de house eind jaren '80 van de vorige eeuw.

25_jaar_house

Aan het Belgische housefront leidde R&S Records, opgericht door Renaat Vandepapeliere en Sabine Maes. Want in Nederland mochten we misschien een hoop feesten organiseren, R&S maakte dat België vooraan stond waar het uitbrengen van belangrijke platen betrof.

Alleen al het bekijken van de discografie van dit label leest als een wie-is-wie in de house- en techno-scene. R&S kun je zien als het 'intellectuele geweten' in de begindagen van de dance. De introductie van een bijzondere artiest als Aphex Twin in combinatie met wat meer 'straight forward' tracks als Outlander's 'Vamp', gaven het label een veelzijdig gezicht. Hokjesdenken zat er toen nog niet in.

Eurodance in de jaren '90

25_jaar_house Toen de commercie de muziek ontdekte in de jaren '90 werd dance wel opgedeeld in hokjes, genres en stijlen. Voor veel liefhebbers van het eerste uur was er weinig meer aan, maar zij zouden een hoop moois missen. Want dat de spanning van het pionieren misschien niet meer aanwezig was doet niets af aan de steeds maar vernieuwende sounds binnen de elektronische muziek wat de opdeling in genres rechtvaardigt. De jaren '90 van de vorige eeuw brachten ons een hoop moois, van goa-trance tot drum 'n bass, en van UK garage tot intelligent dance music of idm. Allemaal een eigen sound, maar schatplichtig aan de house van het eerste uur.
Elitaire muziekkenners halen er hun neus voor op, maar we kunnen niet om de eurodance heen. Eurodance vulden de charts in de jaren '90 en Nederland was, samen met Duitsland en Italië, hofleverancier. Uptempo beats met een catchy melodie en de rapper-zangeres-combinatie bepaalde voor een groot deel de dominante muziek in de jaren '90. Bands van naam was het Italiaanse Capella, het Nederlandse Twenty 4 Seven en 2 Brothers on the 4th Floor, en het Duitse Culture Beat en Captain Hollywoord Project.

De meest succesvolle act is een Belgisch-Nederlandse band, 2 Unlimited. Deze door de Belgische producers Jean-Paul De Coster en Phil Wilde opgerichte act gaat de geschiedenis in als de best verkopende Belgisch-Nederlandse act in de geschiedenis tot nu toe. Rapper Ray Slijngaard en zangeres Anita Doth waren het gezicht van de act. Tijdens hun loopbaan verkochten ze meer dan twintig miljoen platen wereldwijd. Een behoorlijke prestatie die, wat je ook van de muziek vindt, wel respect afdwingt. Toen 2 Unlimited rond de tien miljoen verkopen zat in 1995, kreeg de act terecht de Popprijs uitgereikt. Niet iedereen was hier even blij mee: ze werden bekogeld met bier, maar 2 Unlimited werkte het optreden professioneel af en liet hiermee weten dat dance zou blijven, en serieus genomen diende te worden.

En toen was er gabber

Hoewel house- en techno meer en meer commercialiseerde dankzij het succes van eurodance, stonden ook de hardere stijlen niet stil. Vanuit Rotterdam waaide een hardere elektronische variant uit over Nederland, hardcore house, wat later gabber genoemd zou worden. Het begin is moeilijk aan te wijzen (en ligt mogelijk niet eens in Nederland), maar feit is wel dat Nederlandse producers en dj's het geluid van een overstuurde bass-drum op tempo populair hebben gemaakt.

Rotterdam Records, opgericht door Paul Elstak, is een van de eerste hardcore house-labels. De Euromasters ('Alles naar de klote!'), Rotterdam Termination Source ('Poing!'), Holy Noise ('The Nightmare'), stuk voor stuk klassiekers die de bakermat vormen voor die harde Hollandse sound.

Er ontstond een ware subcultuur, waarbij kale hoofden, trainingspakken en ecstasy-gebruik op grote hardcorefeesten het beeld bepaalden. De gabbercultuur was geboren. Een naam die je in een adem noemt met gabber, is Thunderdome. Deze feesten die voor het eerst in 1992 gegeven werden gingen gelijk op met de popularisering van gabber. De organisator, ID&T, bracht ook verzamelalbums uit onder dezelfde naam.

25_jaar_house

Behalve de hardere variant van gabber kreeg naast de toen populaire eurodance ook happy hardcore veel aandacht. Deze commercieel klinkende gabber was maar korte tijd populair en werd vooral gezien als melkkoe voor producers om even snel geld te verdienen met de populaire gabber.

Nadat de gabber eind jaren '90 over zijn hoogtepunt heen was dook het genre weer de underground in. Wel bleef de stijl populair bij een grote schare mensen. Inmiddels zijn er vele afsplitsingen van de gabber gangbaar, die vaak onder de noemer hardstyle verenigd worden.

Het nieuwe millennium

Een nieuw millennium, een nieuwe start lijkt het wel. Natuurlijk, dance heeft nooit stilgestaan maar lange tijd was het zoeken naar een nieuw geluid. Er staat vanaf het jaar 2000 een nieuwe generatie dj's en producers op, die zich niets aantrekken van stijlen en conventies.

De trance kreeg de afgelopen jaren een impuls met opkomende dj's als Tiësto, Ferry Corsten en Armin van Buuren, maar ook niet te categoriseren muziek werd populairder. Dit betaalt zich uit in grotere party's waar genres (bijna) niet meer uitmaken, zoals de Sensation-evenementen. Ook labels hebben het hokjesdenken laten varen. Zie alleen al hoe goed Spinnin' Records het doet, een van de grootste dancelabels ter wereld met een enorm breed portfolio aan stijlen en sounds. Stiekem lijkt het erop dat de cirkel na 25 jaar weer rond is. Genres en hokjes bestaan enkel nog op papier maar in de muziek en op party's is hier weinig meer van te merken.

25 jaar bereik je niet zomaar, daar hebben vele dj's, producers en organisaties keihard voor gewerkt, en het is mooi om te zien dat dat allemaal samensmelt in dat wat we nu edm noemen. Op naar de volgende 25 dan maar?

Random but essential

1988 - 1993

  1. Hithouse
    'Jack to the Sound of the Underground' (ARS Records, 1988)
  2. T-99
    'Anasthasia' (Who's That Beat, 1991)
  3. Mainx
    '88 to Piano' (Hithouse, 1991)
  4. Format
    'Solid Sessions' (ESP, 1991)
  5. Speedy J
    'Pullover'  (Music Man Records, 1992)
  1. Grooveyard
    'Mary Go W!ld' (Blanco Y Negro, 1996)
  2. Party Animals
    'Have You Ever Been Mellow?' (Mokum Records, 1995)
  3. I-F
    'Space Invaders are Smoking Grass' (Viewlexx, 1997)
  4. Fierce Ruling Diva
    'I Need Drugs' (Tribal House, 1994)
  5. Charly Lownoise & Mental Theo
    'Live At London' (MM Records, 1994)
  1. Electronome
    'Een Drumcomputer en een synthesizer 3' (Viewlexx, 2000)
  2. Tiësto
    'Flight 643' (Magik Muzik, 2001)
  3. Joris Voorn
    'Scape' (Keynote, 2002)
  4. Cygnus X
    'Superstring', Rank 1 remix (Bonzai Classics, 2000)
  5. Laidback Luke
    'Rocking With the Best' (Virgin, 2000)
  1. Fedde Le Grand
    'Put Your Hands Up 4 Detroit' (Spinnin' Records, 2006)
  2. Ferry Corsten
    'Star Traveller' (Tsunami, 2005)
  3. Le Le
    'La Bouche' (Magnetron Music, 2007)
  4. Armin van Buuren
    'Sail' (Nebula, 2007)
  5. Bong-Ra
    'Bloody Cenotaph' (Ad Noiseam, 2005)
  1. Funckarma
    'Amp' (Acre, 2011)
  2. Nicky Romero
    'Symphonica' (Protocol Recordings, 2013)
  3. Dj Promo
    'My Future Destiny' (The Third Movement, 2009)
  4. FFF
    'Tek Back Na Talk' (Murder Channel Records, 2011)
  5. Hardwell & Franky Rizardo
    'Asteroid' (Revealed Recordings, 2010)

Meld je aan voor de
en ontvang het laatste partynieuws