Afgestoft: BoC - Music Has The Right To Children

"An Eagle In Your Mind"

In de serie 'Afgestoft' blikt Love2Party met weemoed terug op een klassieker. Albums waar de herinneringen letterlijk en figuurlijk aan vast kleven. En al zijn de tussenpozen soms lang, het zijn albums die iedere keer weer met enthousiasme afgestoft worden en bij beluistering nog steeds zo goed klinken. Of zelfs beter. In deze vierde editie staat het debuutalbum 'Music Has The Right To Children' van het Schotse duo Boards Of Canada centraal.

Tekst: Menno

Sommige albums hebben de tijd mee, zijn vrijwel onmiddellijk klassieker en hebben als titel 'Music Has The Right To Children'. Toen het albumdebuut op Warp van Mike Sandison en Marcus Eoin in 1998 verscheen veroorzaakte het een hoop opschudding. Na de hoogtijdagen in de eerste helft van jaren negentig was de Britse scene van experimentele elektronica uiteen geslagen. Men ging zich steeds obsessiever richten op de technologische mogelijkheden die software en computers boden. Door deze aandacht leek men de emotie uit het oog te verliezen, de muziek leek steeds fragmentarischer en ziellozer te worden. De rek was eruit. En toen, in 1998, was daar ineens Boards Of Canada (vernoemd naar de NFBC, The National Film Board of Canada). Uit het niks was er een plaat waar eens een keer niet de nieuwste digitale foefjes werden vertoond, maar waar de nadruk lag op gevoel.

Mythevorming
Als MHTRTC in 1998 uitkomt slaat het in als een bom bij de mensen die al luisterden naar de experimentele elektronica van Warp en andere labels. De plaat werd weliswaar ook buiten deze scene opgemerkt, maar een 'Leftism' of een 'Music For The Jilted Generation' zou het album nooit worden. Een van de redenen daarvoor was dat Boards Of Canada niet op tournee ging en geen singles uitbracht. Daarbij trad het duo eigenlijk maar zelden op en waren interviews op een hand te tellen. Het was het perfecte recept voor mythevorming. Boards Of Canada zou een Schotse commune vormen, de broers zouden diepgelovige bijbelfanaten zijn, of juist weer satanisten, ze zouden banden hebben met de Branch Davidians, enzovoorts. Uiteindelijk waren het gewoon twee Schotten bij wie het puur om de muziek ging. En hoewel dat als een cliche klinkt, zijn er weinig muzikanten waarbij de muziek ook daadwerkelijk alles al zegt.
Jeugd en verval
Nadat eind 2001 een re-release uitkwam van een van de zeldzaamste ep's van Boards Of Canada, Twoism, werd mijn interesse in het duo gewekt. Ik kocht 'Music Has The Right To Children' tegelijkertijd met de opvolger ervan, Geogaddi. Maar waar Geogaddi een surreeel geluid nastreefde, was het MHTRTC die mijn hart veroverde met een bitterzoete combinatie van onbezonnen dromerigheid en onderhuidse spanning. MHTRTC was en is in vele opzichten een bijzondere plaat. Niet alleen de timing van het uitbrengen was zeldzaam goed, ook de sfeer van het album, van het artwork tot de tracktitels aan toe, was een prikkelende spanning tussen mooie jeugdherinneringen en het steeds verder in de vergetelheid wegzakken daarvan. Dit effect was grotendeels te danken aan de ongewone opname- en sampletechnieken waar Boards Of Canada gebruik van maakte. Het waren ook de nadrukkelijk aanwezige op hiphop geinspireerde drums, de wiebelende en melancholische melodieen en de vele samples van de NFBC die de handelsmerken van het unieke geluid werden.


Miniatuurtjes
De combinatie tussen pure melancholie en de plastische verminkingen van geluid is bijzonder effectief. Alles op MHTRTC lijkt onderhevig aan verkleuring, verval en verrotting. Het is een van de weinige platen waarbij het concept de expressiviteit niet in de weg staat. Daardoor is MHTRTC een plaat van vele schakeringen, van hoekjes en gaatjes, van versluierd onheil. Hoe kan het toch dat deze muziek zo veel gevoel opwekt zonder een herhalingsoefening van anderen te worden? Natuurlijk heeft het geluid van MHTRTC wel aanwijsbare invloeden. Zo hebben Sandison en Eoin veel geluisterd naar de Britse band My Bloody Valentine die begin jaren negentig al experimenteerde met onvaste melodieen en drukkende arrangementen. Ook de hiphop is duidelijk aanwezig in de drumritmes en de vroege catalogus van Warp is vast ook een dankbare inspiratiebron geweest. En toch is MHTRTC zoveel meer dan de som van haar invloeden.


Wat volstrekt uniek is aan MHTRTC is de aanwezigheid van de vele miniatuurtjes. Tracks van een minuut, misschien twee, soms enkel bestaand uit een melodielijn die zich even een minuutje laat horen om daarna weer plompverloren in de leegte te verdwijnen. Zij vormen de momenten waarop luisteraar vrij rondloopt in een kinderwereld van tekenfilms, reclames en natuurdocumentaires zonder dat het verval er vat op krijgt. En ook al hebben de vele samples betrekking op een bepaalde tijdsperiode die niet iedereen bewust meegemaakt zal hebben, het fabelachtige gevoel voor melodie en structuur is welhaast universeel. Uiteindelijk is het de pure klasse van de manier waarop Boards Of Canada de luisteraar naar een schemerwereld tussen heden en verleden brengt, dat MHTRC tot een onvergetelijk album maakt. Het is eng en kinderlijk, nieuw en oeroud, vernieuwend maar toch in het verleden. Een plaat waar dierbare herinneringen uit de jeugd net zo snel kunnen worden opgeroepen als monsters onder je bed.

Weemoedig stoften wij reeds af:
The Orb's Adventures Beyond The Ultraworld
Aphex Twin - Selected Ambient Works 85 - 92
Future Sound of London - Lifeforms