Afgestoft: Aphex Twin - Selected Ambient Works 85-92

Partyscene Redactie | 16 oktober 2006
music

Sereen en ongerept



In een nieuwe serie blikt Love2Party met weemoed terug op een klassieker. Albums waar de herinneringen letterlijk en figuurlijk aan vast kleven. En al zijn de tussenpozen soms lang, het zijn albums die iedere keer weer met enthousiasme afgestoft worden en bij beluistering nog steeds zo goed klinken. Soms zelfs beter na al die tijd. De tweede in de reeks is het album'Selected Ambient Works 85-92' van de onnavolgbare Aphex Twin.

Tekst: Menno Hoogendoorn


Aphex Twin stond voor mij in eerste instantie voor 'drill 'n bass', een geschifte en nagelharde versie van de drum 'n bass met naieve, zelfs kinderlijke melodieen. Aphex Twin was voor mij synoniem voor experimentatie, voor veelzijdigheid, voor individualisme. Aphex Twin was wars van regels, compromisloos in zijn muziek en toch onmiskenbaar muzikaal en vooruitstrevend. Hij was het troetelkindje van de elektronica, inspireerde talloze muzikanten en regisseurs, en bleef intussen een rebels mysterie. Niettemin staat er aan de basis van zijn carriere een serene ambient-plaat. Ikzelf kwam pas na het geweld van tracks als 'Come To Daddy' en 'Ventolin' in aanraking met een van de eerste releases van Richard D. James: het ambient-meesterwerk 'Selected Ambient Works 85-92'. Een verzameling ambient-tracks die opvielen door hun kalme eenvoud en slechte geluidskwaliteit.


Acid en R&S
We schrijven eind jaren tachtig, de acid-revolutie grijpt snel om zich heen, ook in het rurale Cornwall in Wales waar Richard David James begon te dj'n op raves. Richard is dan nog een tiener die net zoals zoveel generatiegenoten wild is van de acid house. Samen met Tom Middleton (die later faam verwierf met Global Communication) brengt hij in 1991 onder de naam AFX de 'Analogue Bubblebath' EP uit op het Mighty Force label en een jaar later de acid-kraker 'Didgeridoo' op R&S Records. Het zijn twee releases die hem meteen al vestigen als een veelbelovend muzikant met hart voor de betere acid. Het is dan inmiddels 1992 en het Belgische R&S records, dat toen al een zeer respectabele catalogus had met releases van Joey Beltram, Human Resource, Dave Angel en CJ Bolland pikte Aphex Twin (samen met zowat elke 'avant-garde'-artiest in de eerste helft van de jaren negentig) op voor een aantal releases. Op een van de sub-labels van R&S Records, Apollo, verscheen in 1992 'Selected Ambient Works 85-92'.
1992 is de perfecte tijd voor SAW 85-92. We staan aan de vooravond van de (Britse) explosie van de 'Intelligent Dance Music' (later verkort tot de verfoeide term IDM) die gepionierd werd door Autechre, B12, The Black Dog en anderen. In 1991 was het The Orb geweest die met 'The Orb's Adventures Beyond The Ultraworld' een van de eerste experimentele ambientklassiekers op zijn naam schreef. SAW 85-92 was daarmee een belangrijke schakel tussen de ambient en acid van eind jaren tachtig en de elektronische experimenteerdrang die tot bloei kwam in de eerste helft van de jaren negentig in Engeland.

Ongepolijst en statig
De naam zegt het al, Selected Ambient Works 85-92, tracks die vermoedelijk (je weet het nooit met Aphex Twin) tussen 1985 en 1992 gemaakt zijn. In 1985 had Richard D. James pas de prille leeftijd van 14 jaar. Het zou zo maar waar kunnen zijn, want sommige tracks zijn van danig slechte geluidskwaliteit dat het lijkt alsof ze gewoon van een oud bandje overgenomen zijn (wat later ook het geval bleek te zijn). Maar wat maakt SAW 85-92 nou zo speciaal? Is het de serene, ruimtelijke sfeer van tracks als 'Ageispolis', of de doodeenvoudige melodie op 'We Are The Music Makers'? De ratelende percussie van 'Heliosphan' misschien? Waarschijnlijk alle drie, maar het is vooral de charme en ongereptheid van de tracks zelf. Warm en krakerig, met her en der al een spoor van het latere, extremere werk. Het is een 75 minuten durende glorieuze trip door innemende melodieen en diep doorrommelende baslijnen. Gracieus, ongepolijst, statig, er zijn niet genoeg woorden aan te slepen om de sfeer van dit album te vatten. Het was daarbij ook nog eens een volstrekt origineel werk dat enkel klonk als zichzelf.


Het is ergens in 2000 en ik spit door wat cd-rekken en zie plotseling SAW 85-92 liggen met het kenmerkende Aphex Twin logo levensgroot op de hoes. Ik kocht het blind, want ik verwachtte bruut in elkaar gedraaide barrages aan freaky beats en zalvende melodieen die veel werk van Aphex Twin zo kenmerken. Thuisgekomen wacht mij een verrassing als ik de titel lees: 'ambient works'? Ik zet de cd op om vervolgens 75 minuten van mijn leven even van de wereld te zijn. En meer kan je van een klassieker niet verwachten.

Meld je aan voor de
en ontvang het laatste partynieuws