TodaysArt @ Club Transmediale, Berlijn

Tot en met begin februari vond in Berlijn het Club Transmediale en het gerelateerde Transmediale festival plaats in respectievelijk de clubbunker Maria am Ufer/Ostbahnhof en de Akademie der Künste - Tiergarten. Waar gedurende tien dagen Club Transmediale de nachtelijke uren vulde met haar muziek-, geluid-, video- en interactieve programma, was het Transmediale vijf dagen tussen zonsopkomst en zonsondergang bezig met het festival voor ‘art & digital culture’, die voornamelijk bestond uit lezingen, een expositie van (interactieve) installaties, documentaires en netwerkfaciliteiten.

Het multidisciplinaire kunstenfestival TodaysArt, dit jaar van 20 t/m 22 september op 25 locaties in Den Haag, was naar aanleiding van een succesvol en intensief uitwisselingsproject met de organisatie van eerstgenoemde Club Transmediale uitgenodigd om een Nederlandse afvaardiging samen te stellen voor het evenement. Organisator Roeland P. Landegent schreef voor ons een verslag van dit bijzondere meerdaagse evenement.

Tekst: Roeland P. Landegent

Foto's: Eelco Borremans

Dankzij ondersteuning van de Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in Berlijn, Gaudeamus Contemporary Music Center en de Mondriaan Stichting kon TodaysArt in Berlijn een programma presenteren wat direct gerelateerd was het thema van CTM 07, getiteld ‘Building Space’. Hierbij werd ingespeeld op de relatie tussen beeld en geluid en de ruimte waarin het zich afspeelt. Het werd een festival met behoorlijk veel nieuwe muziek, interactie en feest! Wat kom je tegen als je tien dagen op Club Transmediale bent?

CTM 07 trapte af op 25 januari jl. met een voorbeschouwend en inleidend zitconcert in de Oost-Berlijnse Volksbühne, waar nadien de bezoekers het meest te spreken waren over de mechanische alternatieve one-man-orchestra performance op onder andere van Mecano (technisch speelgoed uit de jaren zeventig) gebouwde instrumenten en begeleiding met minitrompet van de in Rotterdam woonachtige geluidskunstenaar Pierre Bastien. Door middel van het toevoegen van nieuwe elementen (bijvoorbeeld een extra radertje in het melodierad of een zwaardere bass-veer) in het Mecano-bouwwerk, ontstond een voortdurend veranderende, voornamelijk rustgevende, compositie. Achter Pierre werd de toch wel kleine muziekmachine levensgroot geprojecteerd, wat het geheel helemaal afmaakte. Een vj-set die naadloos aansloot op de muziek.

Vrijdag 26 januari startte het festival in haar vaste locatie, de oude bunker Maria am Ufer/Ostbahnhof, direkt naast rivier de Spree. De avond werd ingevuld door een oorzaak en een afgeleide, te weten een avond geschiedenis en filosofie met 7 leden van Underground Resistance uit Detroit in de grote zaal en in de kleine zaal de start van de 4^e editie van het rondreizende breakcore-festival “Wasted”.

De UR-avond begon met een panelinterview met de leden van de formatie uit Detroit. Het werd een interviewsessie met veel applaus, diepgang over het “Chaos & Order”-album en op het einde wat publieksvragen. De show van Underground Resistance bestond was een logisch en verbeterd gevolg op het optreden dat de formatie op de voorgaande editie van het TodaysArt festival in Den Haag gaven. Met name de afwisselingen tussen de ‘Interstellar Fugitives’ live-performances en de dj-sets liepen ‘smoother’, en bovendien verzorgden UR de visuals zelf, wat sterk songrelevante en vertellende beelden opleverden. De optredens tijdens TodaysArt en onlangs op Club Transmediale hebben Underground Resistance bij elkaar gebracht, en sterk gemaakt voor een vers pakket aan performances in Europa en daarbuiten. Binnenkort staat UR op Timewarp in Duitsland.

Zaterdag 27 januari was de 2^e dag van het  Wasted festival en voor de gelegenheid verhuist naar de grote zaal. De avond, georganiseerd door Donna Summer a.k.a. Jason Forrest en Peter Votova a.k.a. Pure (maker van de legendarische rave-hit “I’m a raver baby”), stond, naast optredens van de heren zelf, vol geprogrammeerd met soms bizarre acts, maar bijvoorbeeld ook de uit de scene’s eigen voortgebrachte held Venetian Snares. Het optreden van Fuckhead was een bizarre show. Het waren dé 4 freaks van deze Wasted-editie die samen een onvoorstelbare en niet na te vertellen show met herrie, mannen met waslijnen en wat dies meer zij, stof tot napraten deden opwaaien.

Snijdende Black Metal, ongepolijste krachtige Drone Metal en atmosferische Doom vulden de grote zaal op zondagavond de 28e. Het was een redelijke rustige avond in de grote zaal van de Maria omdat het voor iedereen de avond ervoor erg laat (of vroeg?) was geworden. Of leek dat nou alleen maar zo door de dikke mistige rook, waarmee de hele zaal mee was volgespoten...

In de kleine zaal was ondertussen de twee avonden durende “Share”-sessie begonnen. “Share” is een wereldwijde gemeenschap die nieuwe mogelijkheden voor audiovisuele performance stimuleert. Een netwerk van ruimtes verspreidt over de gehele wereld biedt een podium, een open audio en video mixer aan een ieder die wil meedoen met het “live”-jammen en bouwen aan een uniek audio- en visual spektakel. Alhoewel er wel strikte gedragscodes waren, werd het met zo’n 30 deelnemende laptops af en toe een kakofonie van onsamenhangend geluid en soms leidde het juist tot iets heel moois. “Share” komt oorspronkelijk uit New York, alwaar er elke zondag een editie plaats vindt, maar ziet zichzelf steeds vaker opduiken in verschillende steden.

Het onderwerp van maandag 29 januari was “React”: In dit geval het genereren van beeld, geluid en geluidsvelden door middel van sensorische reacties in elektrische velden. Het klinkt heel moeilijk maar een instrument als de “theremin” is een perfect voorbeeld wat zou passen binnen “React”. Een theremin is een elektronisch muziekinstrument dat bespeeld wordt door de afstand tussen de handen en twee antennes (sensoren) te variëren. Op deze avond reageerden de sensoren op bijvoorbeeld de Rubik’s Magic Cubes (alweer oud speelgoed!) van Artificiel en de lampen van de Japanner Taeji Sawai. De uit Nederland afkomstige Bas van Koolwijk en Gert-Jan Prins bespeelden de sensors met uiterst gevoelige elektrische impulsen die voortkwamen uit handgemaakte redesigns van radio en TV printplaten. De visuals werden hiermee ook gevoed, wat daadwerkelijk ritmes in de ouderwetse “zwarte tegen de witte” TV-ruis opleverde.

Dinsdag de 30e luidde het thema “Articulating Silence & Sound”, waarbij de focus met name lag op “live” en de bijbehorende “performance” van de artiest; De kracht of ook wel het gevoel dat de artiest met zijn/haar focus, concentratie en doelbewustheid in de door hem/haar gemaakte tonen legt. De Nederlandse Esther Venrooy deed dit met elektronische samples die van toon naar noise gingen, en weer terug. Voorafgaand aan het concert was ze overigens erg zenuwachtig, omdat de zaal erg goed gevuld was, en bovendien groot voor haar doen. Niets van dit alles was te merken tijdens haar concert. Colleen uit Frankrijk paste dezelfde techniek toe als Jamie Lidell, waarbij zij stuk voor stuk een melodie van een gitaar, een blokfluit en een klarinet aan elkaar sampelde en dit aanvulde met samba’s en een wind-bel. Mijns inziens duurde dit te lang om op den duur niet aan te gaan irriteren, maar het publiek bleef loom zitten en applaudisseerde hevig. Misschien ook wel omdat het meisje uit Frankrijk zo lief en teder aandeed.

Op woensdag 31 januari was het programma opgedragen aan het resultaat van samenwerkingen tussen musici uit het Midden-Oosten en het West-Europa of Amerika. Zoals Club Transmediale het zelf mooi aangaf “in tijden van groeiende polarisatie en paranoia bij beide kanten, groeit het belang om culturele bruggen te slaan”. De uit Beiroet afkomstige Tarek Atoui en de Nederlandse Geert Jan Hobijn van Staalplaatsoundsystem herinterpreteerden gezamenlijk, met behulp van vinyl, door laptop gegenereerde tonen en analago distorters en effecten, ongereleased materiaal van Muslimgauze, beter bekend als de wijlen Britse Bryn Jones. Jones, zelf uitermate geïnteresseerd in de Arabische cultuur, weigerde zelf ooit een voet te zetten in wat hij noemde het “onderdrukte Midden-Oosten”. Hij verwachtte dan ook niet dat zijn interpretaties van deze cultuur, volledig bepaald zonder objectieve invloed ter plaatse, ooit een inspiratiebron voor experimentele elektronische musici uit juist de Arabische wereld vormden. Toch gebeurde dit dankzij mp3.

Donderdag 1 februari was de dag dat vierkwarts maat weer een beetje terugkwam in het programma, na een drietal experimentelere luisteravonden. Lome Orb-achtige flows kwamen van het fameuze Berlijnse Rechenzentrum, gevolgd door de nieuwe Warp-sensatie Chris Clark, die zelf de laptop bediende en daarbij naadloos het drumstel beroerde. Hij presenteerde veel werk van zijn nieuwe album “Body Riddle” en werd daarna gewisseld voor Pole & Band. Deze multi-muzikaal actieve voormalige Waldorf-Knister held Stefan Betke bracht met zijn elektronische project niets dan schoons zonder vrouwelijk. Elektronisch, maar dan perfect gespeeld door een band. Inderdaad, je had er bij moeten zijn.

Les Siestes Électronique, het Franse zomermiddagfestival in het Park uit Toulouse, verzorgde de programmering in de grote zaal op vrijdag 2 februari. Underdog (vanwege hun tegenvallende cd) -helden van de avond waren de franse Freak-House gangmakers van Nôze. Ze maakten een feestje met een knipoog naar Berlijn. Niet alleen Russendisko kwam voorbij, maar ook een shoutout naar het publiek: “I know you here in Berlin love minimal”, om vervolgens 20 seconden minimaal te knisperen en daarna weer terug te gaan naar de maximale eclectiek en hun franse bombastisch geluid, maar niet vergeten “MINIMAL!” te blijven schreeuwen.

Op de slotdag, zaterdag 3 februari, kwam dan toch Berlijns eigen minimal sound terug. De setting en sounds pasten perfect bij de toenmalige staat van het festival en haar bezoekers. Moe maar voldaan, geen puf meer om te dansen. De dansvloer werd gevuld met het massaal op komen draven reguliere zaterdagavond publiek. De kersverse winnaar van Visual Sensations, Neef, die met zijn overwinning een optreden had gewonnen op Club Transmediale, verzorgde de visuals, vanuit een gimmick-achtige postkar gevuld met videomixers, beamers en tv’s, die middenin de zaal stond. De visual waren overigens weinig afwisselend en erg “bright”, wat met een 11tal schermen niet echt paste bij de muzikale setting. 

10 dagen festival begonnen echt zijn tol te eisen. Ook alcoholische versnaperingen konden er weinig meer aan veranderen en het voor het eerst waren lichaam en geest het met elkaar eens: “Het is mooi geweest, je hebt je 10 dagen volledig overgegeven aan nieuwe geluiden, beelden, composities, communities, individuen, kennis, locaties, eten & drinken en fantastische ervaringen rijker. Tijd om je biezen te pakken”.

En zo geschiedde: Er landde eens op een koude zondagavond begin februari een vliegtuig vol moe maar voldane CTM 2007 - bezoekers op Skiphol Airport. Gelukkig leefden ze nog!

Relevante Links:

Officiële festivalsite CTM

Officiële website Transmediale

Todays Art & Todays Art@MySpace

Videoverslagen

Fotoverslagen