René Passet's filmreview: Code 46

Geneukt wordt er nauwelijks nog in de toekomst, als je regisseur Michael Winterbottom mag geloven. In zijn bijzondere sciencefictionfilm/lovestory Code 46 komen mensen vooral op aarde dankzij clonen, de reageerbuis en ingevroren sperma. Verder is de wereld straks nog scherper verdeeld in de 'haves' en 'have-nots'. Zonder een speciaal document, een papelle genoemd, mag je niet in de veilige stad wonen maar ben je verbannen tot de woesternij daarbuiten. Daar heersen allerlei nieuwe ziektes en is het leven zwaar. De gevolgen van het broeikaseffect worden in Code 46 pijnlijk duidelijk.
Regisseur Michael Winterbottom maakte Code 46 twee jaar terug, vlak nadat hij 24 Hour Party People afleverde. Was die laatste film vooral een rauwe en hilarische popdocumentaire, Code 46 is van een compleet ander kaliber. De film heeft de vormgeving en ook een beetje de deprimerende toekomstvisie van 12 Monkeys. Technisch is de mensheid vergevorderd, maar door ondoordacht gebruik van die techniek hebben we de wereld flink verkloot.
Zo verbiedt de overheid in de toekomstvisie van Winterbottom seksueel contact tussen mensen die sterke genetische overeenkomsten hebben. Door ondoordacht klonen is die kans reeël.. Het gevaar bestaat dus dat je met een kloon van je eigen moeder of oma vrijt. Als je de wet (Code 46) overtreedt, zorgt de overheid voor een verplichte abortus en worden bovendien alle herinneringen aan de partner uit je hersens weggehaald.
Iets dergelijks overkomt Maria Gonzalez (Samantha Morton, Morvern Callar, Enduring Love), die werkzaam is op het staatsbureau waar de papelles worden gefabriceerd. Uit ideële motieven smokkelt ze papelles naar kansarme vrienden. De brave familieman en detective William Geld (een ingehouden spelende Tim Robbins) ontdekt dat. Maar in plaats van Maria aan te geven wordt hij verliefd op haar.
Wat de film tekort komt aan plot wordt meer dan goedgemaakt in de vormgeving en sfeer. Code 46 werd opgenomen in Shanghai, Dubai en Jaipur, India. Vooral Shanghai is perfect als toekomststad. Dicht opeengepakte futuristische wolkenkrabbers en kantoren, dubbeldeks snelwegen en veel, heel veel neon. Vanwege het beperkte budget was er geen geld voor indrukwekkende decors of afgezette straten, en werden veel scènes illegaal opgenomen. Die guerillatactiek werpt haar vruchten af. Vooral Morton is heerlijk naturel. En de straatbeelden ogen realistisch, simpelweg omdat ze dat zijn. Verder heeft de film een opvallend prettige, warme sfeer en een loom ritme.
Interessant zijn verder Winterbottoms voorzetjes van wat de toekomst ons behalve sexuele controle nog meer brengt. In plaats van drugs gebruikt men straks virussen als 'geestverruimers' ("I'm high on an empathy virus", zegt Robbins doodleuk in een kroeg). Dankzij de globalisering spreekt men straks een mengelmoestaal van Engels, Frans, Farsi en Spaans en zegt men 'godhafez' in plaats van 'tot ziens'. Maar ook: de overheid doet straks veel meer met je gezondheidsgegevens dan je lief is. Wees gewaarschuwd.
Code 46 heeft alles in zich om een cultfilm onder sci-fi-liefhebbers te worden, net als Gattaca een paar jaar terug. De soundtrack (van David Holmes maar ook met Coldplay en Freakpower) is fantastisch, de sfeer bijzonder en de boodschap verontrustend genoeg. Fijn dus dat filmdistributeur Filmfreak code 46 twee jaar na productie alsnog in de Nederlandse bioscopen brengt.