René Passet's filmpreview: Girl With A Pearl Earring

Afgelopen dinsdag kende Girl With A Pearl Earring een koninklijke première in Den Haag. Maxima en Wim-Lex zaten samen met de Britse regisseur Peter Webber in de bioscoop en gingen na afloop in koninklijke optocht naar het Mauritshuis. Daar hangt het beroemde schilderij waar deze film om draait.
Wie was dat meisje? Met haar mond een beetje open, vragend. Haar lippen vochtig. De geschiedenis vertelt het niet, want vergeleken met wat we van Van Gogh en Rembrandt weten is een groot deel van het leven van de schilder Johannes Vermeer een mysterie. En dus schreef Tracy Chevalier een roman over hem waarin ze verzon hoe het ongeveer gegaan had kunnen zijn.
Die roman werd een film. Een trage, gedetailleerde film waarin de sfeer van 1665 perfect wordt neergezet. Alleen al de fotografie van de film is schitterend. Vrijwel ieder shot verdient een lijst en kan zo in het Mauritshuis worden opgehangen. Het tempo is niet voor niets zo traag. In de zestiende eeuw gingen de dingen nu eenmaal minder snel. Wel blijft het raar om Nederlanders in Delft Engels tegen elkaar te horen praten. "Can you help me with my necklace, Jan?"

Niet alleen de fotografie is mooi, de hele film ziet eruit als een middeleeuws plaatje. Dankzij de Nederlandse vormgever Ben van Os en kostuumontwerper Dien van Straalen, die met de kleinste details rekening hielden. De kleur van het glas-in-lood in het atelier, speciale wijnglazen uit die tijd en de kuise hoofdkapjes waarmee de vrouwen op straat lopen (ook Nederland kende vroeger haarschaamte!).
Griet (Scarlett Johansson) draagt ook zo'n kapje. Ze is een jong meisje van lage komaf die in het huishouden van de familie Vermeer in Delft gaat werken, nadat haar vader bij een ongeluk blind is geraakt. De schuchtere schilder zelf laat zich aanvankelijk nauwelijks zien. Wel maakt Griet kennis met de onzekere, materialistische vrouw van Vermeer, haar valse kinderen en de strenge, pragmatische schoonmoeder. Die vrouw (gespeeld door een indrukwekkende Judy Parfitt) lijkt zo uit een schilderij van Rembrandt gestapt, met haar wit geschminkte gezicht en indrukwekkende kraag om haar hals.
Omdat Vermeer zo langzaam en perfectionistisch schildert, is er regelmatig weinig geld in kas. Aan het begin van de film zien we hoe de inboedel van de bankroete buren van de schildersfamilie op straat wordt gedonderd. Maar de strenge schoonmoeder zorgt ervoor dat Vermeers schilderijen in trek blijven.
Hoewel ze van verschillende kastes zijn, is er al snel toenadering tussen de dienstmeid en de kunstenaar. Griet blijkt namelijk een prima oog voor kleur en licht te hebben. In een mooie scène laat Vermeer het jonge meisje naar de wolken kijken. "Vertel me welke kleuren de wolken hebben", vraagt hij haar. Later verplaatst ze een stoel die haar baas geschilderd heeft. In een volgende scène zien we het schilderij opnieuw, nu zonder stoel.
Langzaam ontwikkelt de relatie tussen de twee. In een Hollywoodproductie zouden ze zonder twijfel met elkaar in bed zijn beland. Niet in deze film. De lucht zindert van erotische spanning, er zijn veelbetekenende blikken maar slechts twee keer raakt Vermeer Griet daadwerkelijk aan. Als ze samen verf mengen en later als hij haar oor doorboort voor een parelen oorbel. Gepraat wordt er niet veel. Zij is veel te nerveus, hij heeft niet veel te zeggen.

Griet beseft dat de relatie tot mislukken is gedoemd. Niet voor niets gaat ze in op de versierpogingen van de slagersjongen, iemand van haar eigen kaste. Maar ze grijpt tegelijkertijd de kans om (al is het maar voor heel even) te voelen wat het is om kunstenaar te zijn, om te creëren en te verbeelden.
Girl With A Pearl Earring is een mooie, pure film die het vooral moet hebben van de sterke acteurs en de fantastische 'look'. En hij maakt nieuwsgierig naar het wereldberoemde schilderij. Op naar het Mauritshuis dus, achter de kroonprins aan.


René Passet