Interview: De wereld van de vj, een gesprek met KOYN

In principe is het visuele aspect altijd al belangrijk geweest bij muziek. Zo werd in 1725 al een kleuren-klavecimbel ontworpen door de Fransman Louis Bertrand Castel waarbij door middel van gekleurd glas en licht de muziek ondersteund werd door een (karige) lichtshow.

Door de eeuwen heen is dit idee eigenlijk nooit meer weggegaan. In de jaren '60 van de vorige eeuw bijvoorbeeld, voorzagen veel bands hun liveoptredens van visuele effecten. Binnen geen enkele soort muziek staat het visuele aspect volledig gelijk aan de muziek als binnen de elektronische muziek. Deze muziek, in combinatie met de steeds goedkoper wordende apparatuur waardoor ook allerlei visuele trucs in de clubs mogelijk werden, gaf een podium aan nieuwe kunstenaars.

Ocular Difference

Tijdens de opkomst van de clubcultuur eind jaren '80 en begin jaren '90 van de vorige eeuw werd de vj, of visual jockey, ineens net zo'n vast aspect van een goede clubavond. Net als een dj gaan zij in de weer met visuals en video om zo in te spelen op de sfeer in een club.

'Wat een VJ doet is in feite hetzelfde als de dj, alleen dan met software en visuals in plaats van met muziek. Zo zorg ik er eigenlijk voor dat mensen muziek op hun netvlies krijgen', aldus Kees van Duyn, wiens artiestennaam KOYN luidt. Samen met collega-vj Ron vormt hij Ocular Difference.

'We hebben een vaste club dj's waar we vaak voor vj'en, maar eigenlijk staan we vooral op vaste avonden. Wel zijn we nu bezig om te kijken of we resident kunnen worden voor een aantal dj's, dat als zij ergens staan wij er standaard bij kunnen staan als vj.'

Vj worden

Maar hoe rol je in vredesnaam het vj-vak in? Kees: 'Wel, op het moment studeer ik audio-visuele vormgeving op de Willem de Kooning-academie in Rotterdam. Voor een open dag moest ik iets plannen voor in de welkomsthal. Toen heb ik twee vj's geregeld. Wat zij allemaal deden vond ik echt enorm interessant en toen wist ik zeker dat ik dat ook wilde doen. Toentertijd werkte ik ook in een kroeg in Noordwijk en op een avond draaide daar enkele drum 'n bass-dj's. Één daarvan vj-de ook en daar raakte ik mee aan de praat. Vervolgens ben ik een avond bij hem langs geweest om te kijken wat we samen konden doen. Nu is het zeven maanden later en vj ik zelf. Inmiddels hebben we in Paradiso in Amsterdam gestaan, in Keulen hebben we voor een vriend ge-vj't en ook in het Paard van Troje kun je ons vaak aan het werk zien.'

Liverpool

Het gaat inmiddels zo goed, dat Kees in februari voor zes maanden naar Liverpool gaat om daar te vj'en voor een van de grootste drum 'n bass-labels ter wereld, Viper Recordings. 'Dat was wel bizar, ik zocht namelijk een stageplek en ik had ook echt een soort van droom om daar stage te lopen en daar ook een tijdje te wonen. Dus toen heb ik een mailtje gestuurd met mijn showreel erbij. In no time had ik een mailtje terug dat ze met me wilde Skypen, en zo is het balletje gaan rollen.'

Verder dan vj'en

'De rest van mij leven wil ik graag blijven vj'en, maar mijn droom is echt om een compleet nieuwe visuele manier verzinnen voor hoe mensen muziek ervaren, het groter maken als het ware', vertelt Kees als we vragen of dit iets is wat hij de rest van zijn leven wil blijven doen. 'Kijk, ik kom nu op heel veel feesten en daar lijkt de muziek vaak naast de visuals te bestaan. Mijn ultieme droom is een feest zo organiseren dat alles op elkaar is afgestemd: de muziek, de visuals, de lichten, de lasers, de mc, dat alles in dienst staat van de totaalervaring. Een beetje zoals Intense, de show van Armin van Buuren'.
Die show wordt gemaakt door Eyesupply, een bedrijf dat sinds 2010 de visuals voor Armin van Buuren verzorgt. 'Die regisseren alles, maar gebruiken tegelijkertijd ook heel veel improvisatie. Ze verzorgen en ondersteunen het bombastische gevoel van de muziek, maar staan wel in dienst van de totaalervaring.'

De vj in de spotlight

Heb je als hardwerkende vj, die toch ook creatief bijdraagt aan een show, nu nooit het gevoel ook eens de spotlight te verdienen? Kees: 'Eerlijk gezegd interesseert dat me helemaal niets. Vj's zullen in ieder geval nooit bn'ers worden. Als vj ben je bekend bij iedereen die achter de schermen werken: de promoters, de dj's enzovoort. En op een feest ook, dan sta je als dj toch altijd ergens achteraan, en dat vind ik helemaal niet erg. Zolang de juiste mensen me maar weten te vinden. Visuals staan ook nooit centraal op een feest, en eigenlijk ook de muziek niet. Het zijn de mensen die naar het feest gaan die centraal staan. Visuals dragen enkel bij aan de vreugde van de mensen. Dat neemt trouwens niet weg dat ik echt superblij ben als iemand me complimenten geeft voor de visuals, dan kan mijn avond niet meer stuk! In ieder geval, voor de populariteit hoef je het niet te doen.'

Samenwerken

Naast het verzorgen van visuals op feesten is er veel meer mogelijk. Zo gaat Kees voor zijn eindopdracht op school samenwerken met een muzikant, waarbij hij uiteraard het visuele aspect verzorgt, ondersteund door muziek. De muziek en de visuals komen in wisselwerking tot stand, waarbij de muziek geïnspireerd is door de visuals en vice versa. 'Dan heb je een 'ongoing process' van inspiratie. Daar is wel een soort klik voor nodig. Dit is een ervaring waarbij het neerkomt op smaak. Als een muzikant mijn stijl niet leuk vindt, dan kun je zoiets niet doen. Dat is anders dan de visuals doen bij een dj, waarbij je veel meer vrijheid hebt om te doen wat je doet en je sowieso je ei wel kwijt kunt. Dat neemt niet weg dat ik zeker wel goed kan samenwerken met dj's. Als zij bepaalde visuals willen dan moet je daaraan voldoen en dat is niet erg. Ik zie het juist als een uitdaging om goede visuals te maken voor dj's om hun visie tijdens het draaien te complementeren.'